Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΝΙΚΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ<br />
ριαρχούσε στο μέλλον: «Ο γενικός χαρακτήρ των μελλοντικών οικονομικών αγώνων<br />
[…] από αγώνα μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας θα εξελιχθή εις αγώνα μεταξύ<br />
παραγωγών και καταναλωτών» 21 .<br />
Μικροαστοί, αστοί και νόμοι κατά της αισχροκέρδειας<br />
Μετά τη μεγάλη αυτή παρέκβαση, αναγκαία για να τοποθετηθούμε απέναντι στη<br />
μοναδική ουσιαστικά αναφορά περί αισχροκέρδειας στη βιβλιογραφία, ας προχωρήσουμε<br />
στο θέμα μας, τη στάση των μαγαζατόρων και των βιοτεχνών απέναντι<br />
στη νομοθεσία κατά της αισχροκέρδειας κ.λπ. και τον τρόπο με τον οποίο το συγκεκριμένο<br />
ζήτημα επηρέασε τη συγκρότηση ενός μικροαστικού ταξικού πόλου.<br />
Οι επιτάξεις, οι διατιμήσεις, οι διώξεις για αισχροκέρδεια αφορούσαν κυρίως ό-<br />
σους εμπλέκονταν στην αγορά (και παρασκευή) των τροφίμων, αλλά και αυτούς δεν<br />
τους επηρέαζαν όλους εξίσου. Καταρχάς ορισμένα επαγγέλματα επιβαρύνονταν πολύ<br />
περισσότερο: οι αρτοποιοί, όπως και σε άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, ήταν αυτοί<br />
που συνθλίφθηκαν ανάμεσα στη διοικητική τιμή του ψωμιού και την αγοραία τιμή του<br />
σιταριού και του αλευριού. Έπειτα, στο εσωτερικό κάθε επαγγέλματος κάποιοι βρίσκονταν<br />
σε καλύτερη θέση για να αντιμετωπίσουν την κατάσταση: όσον αφορά τις<br />
δυσκολίες στον ανεφοδιασμό, ήταν πιο εύκολο για τους μεγαλύτερης οικονομικής επιφάνειας<br />
καταστηματάρχες να δημιουργήσουν κάποια αποθέματα, ενώ συχνά αυτοί<br />
προτιμούνταν από το κράτος για τη διάθεση αγαθών που βρίσκονταν σε περιορισμένες<br />
ποσότητες, ή εκμεταλλεύονταν τον έλεγχο που ασκούσαν στα σωματεία για να<br />
επωφεληθούν από τη μέσω αυτών διοχέτευση αγαθών στην κατανάλωση 22 .<br />
Πιθανό αντιστάθμισμα για τους συνοικιακούς καταστηματάρχες ήταν οι μεγαλύτερες<br />
δυνατότητες να πουλήσουν πάνω από τη διατίμηση, καθώς «έδεναν» τη<br />
λαϊκή πελατεία τους με τον μηχανισμό του βερεσέ και ίσως μπορούσαν ευκολότερα<br />
να διαφύγουν την αστυνομική επιτήρηση στις λιγότερο απρόσωπες αγορές των<br />
συνοικιών. Η εντύπωση που σχηματίσαμε από τις ειδήσεις των εφημερίδων, είναι<br />
ότι αναλογικά μηνύθηκαν και δικάστηκαν για αισχροκέρδεια περισσότερο οι καταστηματάρχες<br />
του κέντρου παρά οι συνοικιακοί. Αυτοί που γενικά απουσιάζουν<br />
από τα σχετικά ρεπορτάζ είναι οι μεγαλύτερης επιφάνειας έμποροι και οι εργοστασιάρχες,<br />
πράγμα αναμενόμενο στον βαθμό που η νομοθεσία κατά της αισχροκέρδειας<br />
ήταν επί της ουσίας προσανατολισμένη στο λιανικό εμπόριο και οι διατιμήσεις<br />
αφορούσαν σχεδόν πάντα αυτό και μόνο. Η καταγγελία του χονδρεμπόρου<br />
από τον καταστηματάρχη πελάτη του, που απαιτούνταν για να ασκηθεί δίωξη για<br />
αισχροκέρδεια, δεν ήταν πολύ πιθανή σε συνθήκες σπάνεως και απουσίας εναλλακτικών<br />
δυνατοτήτων για την προμήθεια εμπορευμάτων. Τέλος, η απουσία διώξεων<br />
χονδρεμπόρων για απόκρυψη αγαθών θα πρέπει να αποδοθεί στην έλλειψη πολιτικής<br />
βούλησης και ζήλου των διωκτικών αρχών.<br />
21 Δημήτριος Καλιτσουνάκις, «Η αυτοβοήθεια των καταναλωτών», στη συλλογή άρθρων<br />
του Πολιτική επιστήμη, Αθήνα 1925, σ. 235-240.<br />
22 Σκριπ, 18 Μαρτίου 1917 και Ακρόπολις, 21 Οκτωβρίου 1917 για την πρώτη περίπτωση,<br />
Έθνος, 2 Φεβρουαρίου 1916 για τη δεύτερη.<br />
~ 332 ~
Change language