Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ ΤΟΥ 17ου ΑΙ.<br />
Παγκόσμιο πόλεμο, κυρίως λόγω της απουσίας οργανωμένων ακαδημαϊκών και ε-<br />
ρευνητικών δομών για την περίοδο της «Τουρκοκρατίας» στην Ελλάδα, απουσία<br />
με πολιτική και ιστοριογραφική βέβαια σημασία. Ως εκ τούτου, και η μελέτη τεφτεριών<br />
για τον ελλαδικό χώρο ήταν και είναι σχετικά περιορισμένη. Είναι χαρακτηριστικό<br />
ότι η ανάλυση του Σπύρου Ασδραχά για τους μηχανισμούς της αγροτικής<br />
οικονομίας στην Τουρκοκρατία, δημοσιευμένη το 1978, στηρίχτηκε σε δημοσιεύσεις<br />
τεφτεριών από Βούλγαρους και Αλβανούς οθωμανολόγους 8 . Ξένοι οθωμανολόγοι<br />
δημοσιεύουν ακόμα και σήμερα τεφτέρια για τον ελλαδικό χώρο, χωρίς,<br />
ωστόσο, να καλύπτουν ουσιαστικά το κενό.<br />
Βασική εργασία υποδομής έγινε για τους κανουναμέδες του ελλαδικού χώρου<br />
από τον Γιάννη Αλεξανδρόπουλο και δημοσιεύτηκε το 1985 9 . Η δημοσίευση<br />
και η ανάλυση τεφτεριών, ωστόσο, είναι μέχρι σήμερα περιορισμένη, ιδιαίτερα<br />
σε ό,τι αφορά τις πλήρεις διπλωματικές εκδόσεις 10 . Η πρώτη πλήρης διπλωματική<br />
έκδοση ενός ολόκληρου ελλαδικού τεφτεριού δημοσιεύτηκε στα γαλλικά<br />
από την Ευαγγελία Μπαλτά το 1989: πρόκειται για το κατάστιχο της Εύβοιας<br />
του έτους 1474 11 . Η ανάλυσή της όμως έχει προκαλέσει σοβαρές αντιρρήσεις σε<br />
σχέση με τη μεθοδολογία που ακολουθήθηκε, καθώς στο συγκεκριμένο τεφτέρι<br />
η συσχέτιση μεταξύ σιταριού και κριθαριού είναι σταθερή (με συντελεστή συσχέτισης<br />
που πλησιάζει τη μονάδα)· ως εκ τούτου δεν αντανακλά την πραγματική<br />
παραγωγή, αλλά τα αναμενόμενα φορολογικά εισοδήματα 12 . Πολύ πρόσφατα,<br />
την τελευταία δεκαετία, ο H. W. Lowry δημοσίευσε στα αγγλικά ένα<br />
κατάστιχο της Λήμνου 13 , ενώ δημοσιεύτηκε και μια τουρκική συμβολή στην τεφτερολογία<br />
του ελλαδικού χώρου, από τους Melek Delilbaşı και Muzaffer<br />
Arıkan, με έκδοση –με πολλές ελλείψεις σε ό,τι αφορά τη διπλωματική έκδοση<br />
και αναγνωστικά λάθη ωστόσο– του τεφτεριού του σαντζακίου των Τρικάλων<br />
8 Σ. Ασδραχάς, Μηχανισμοί της αγροτικής οικονομίας στην Τουρκοκρατία (ιε΄-ιστ΄ αιώνας),<br />
Αθήνα 1978.<br />
9 J. C. Alexander, Toward a History of Post-Byzantine Greece: The Ottoman Kanunnames for<br />
the Greek Lands, circa 1500-circa 1600, Αθήνα 1985.<br />
10 Δεν επιχειρούμε εδώ να καλύψουμε το σύνολο της βιβλιογραφίας για τον ελλαδικό<br />
χώρο, που έχει κάνει, περισσότερο ή λιγότερο, χρήση των τεφτεριών ως πηγών, παρά μόνο<br />
τις μείζονες δημοσιεύσεις.<br />
11 E. Balta, L’Eubée à la fin du XVe siècle, Économie et population: Les registres de l’année<br />
1474, Αθήνα 1989. Η ίδια έχει μελετήσει επίσης τη Σαντορίνη, χωρίς, ωστόσο, να έχει προχωρήσει<br />
στη διπλωματική έκδοση του τμήματος του τεφτεριού. Βλ. Ε. Μπαλτά – Μ. Σπηλιωτοπούλου,<br />
«Έγγεια ιδιοκτησία και φορολογική απαίτηση στη Σαντορίνη του 17ου αιώνα»,<br />
Μνήμων 18 (1996), 109-42. Πρόσφατα εξέδωσε πλήρως το τμήμα ενός καταστίχου για τη<br />
Σίφνο: Ε. Μπαλτά, «Η οθωμανική απογραφή της Σίφνου το 1670», Πρακτικά Β΄ Διεθνούς<br />
Σιφναϊκού Συμποσίου, τ. Β΄, Αθήνα 2005, 309-48.<br />
12 J. C. Alexander, «Counting the Grains: Conceptual and Methodological Issues in Reading<br />
the Ottoman Mufassal Tahrir Defters», Arab Historical Review for Ottoman Studies 19-20<br />
(1999), 55-70.<br />
13 H. W. Lowry, Jr., Fifteenth-Century Ottoman Realities: Christian Peasant Life on the Aegean<br />
Island of Limnos, Κωνσταντινούπολη 2002.<br />
~ 71 ~
Change language