Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΝΙΚΟΣ ΠΟΤΑΜΙΑΝΟΣ<br />
απουσία θεσμοθετημένου διαχωρισμού άφηνε πιο ανοιχτή τη σχέση ανάμεσα σε μικροαστούς<br />
μαγαζάτορες και βιοτέχνες (ιδίως τους ευπορότερους απ’ αυτούς) αφενός,<br />
και στους αστούς αφετέρου, σε βαθμό, μάλιστα, που οι τελευταίοι ενδιαφέρονταν<br />
να προσελκύσουν τους πρώτους ως ελάσσονες εταίρους στις δικές τους οργανώσεις,<br />
όπως ο ΣΕΒΒ (Σύνδεσμος Ελλήνων Βιομηχάνων και Βιοτεχνών ήταν η αρχική<br />
του ονομασία), ο Εμπορικός Σύλλογος και το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο<br />
της Αθήνας (ΕΒΕΑ). Ο διαχωρισμός των μικροαστών από τους αστούς απέκτησε<br />
και μια συγκρουσιακή διάσταση το 1922, όταν τέθηκε το ζήτημα της δημιουργίας<br />
ιδιαίτερων επιμελητηρίων για τους επαγγελματίες και τους βιοτέχνες 1 .<br />
Εν τέλει, ο μικροαστικός ταξικός πόλος που ιδρύθηκε το 1919 με το όνομα «Ένωσις<br />
βιοτεχνικών συντεχνιών και σωματείων εργοδοτών της Ελλάδος», σταθεροποίησε<br />
την ύπαρξή του και κατοχύρωσε μια αυτόνομη υπόσταση που διαρκεί έως τις<br />
μέρες μας. Αυτό συνέβη σε συνάρτηση με μια σειρά εξελίξεων: ίδρυση της ΓΣΕΕ και<br />
άνοδος του εργατικού κινήματος το 1918-1923· όξυνση των κοινωνικών ανισοτήτων<br />
και αντιθέσεων κατά τη διάρκεια του πολέμου και του πληθωρισμού, ελλείψεις βασικών<br />
αγαθών αλλά και έκτακτα κέρδη για ορισμένους· ευρύτερη διάχυση μιας ταξικής<br />
σύλληψης της κοινωνίας, βασισμένης στην αντίθεση κεφαλαίου και εργασίας –<br />
και ενδιάμεση ύπαρξη της «μέσης αστικής τάξεως»· πρωτοφανής ένταση των πολιτικών<br />
συγκρούσεων και της λαϊκής κινητοποίησης με τον διχασμό ο οποίος αποδιοργάνωσε<br />
τις πρώτες προσπάθειες οργάνωσης των μικροαστών σε δευτεροβάθμιο επίπεδο<br />
το 1914-1916· εμφάνιση νέων συντεταγμένων στην κρατική πολιτική με την ε-<br />
πέκταση της σφαίρας παρέμβασης του κράτους, την εισαγωγή εργατικής νομοθεσίας<br />
και νέων μορφών θεσμικής εκπροσώπησης συμφερόντων (όπως το Ανώτατο Συμβούλιο<br />
Εργασίας, τα επιμελητήρια, ένα πλήθος επιτροπών κ.λπ.).<br />
Επιλέξαμε να παρουσιάσουμε δύο από τις λιγότερο μελετημένες περιοχές της κρατικής<br />
παρέμβασης της περιόδου, την καταδίωξη της αισχροκέρδειας και (λιγότερο α-<br />
ναλυτικά) τη θέσπιση ενοικιοστασίου· τα ζητήματα που εγείρονταν σε σχέση μ’ αυτές,<br />
αποτέλεσαν σημαντικούς άξονες, γύρω από τους οποίους συγκροτήθηκε ο πόλος της<br />
παραδοσιακής μικροαστικής τάξης. Στους απολογισμούς δράσης των ομοσπονδιών<br />
των επαγγελματιών Αθήνας και Πειραιά για το 1921 και 1922 2 οι παρεμβάσεις για<br />
την αισχροκέρδεια και το ενοικιοστάσιο αναφέρονται ανάμεσα στις σημαντικότερες,<br />
ενώ λίγο αργότερα οι δύο πρώτες γενικές απεργίες των επαγγελματιών, το 1926 και<br />
το 1927, γίνονται με κύριο αίτημα τη διατήρηση του ενοικιοστασίου 3 .<br />
Επισιτισμός, διατιμήσεις, καταδίωξη της αισχροκέρδειας: η κρατική πολιτική<br />
Ας ξεκινήσουμε με τη νομοθεσία κατά της αισχροκέρδειας, προϊόντος των εκτάκτων<br />
συνθηκών του Α΄ Παγκοσμίου πολέμου, της εμπειρίας των ελλείψεων σε βα-<br />
1 Εφημερίς του Χρηματιστηρίου, 19-30 Ιανουαρίου, 13 Φεβρουαρίου, 6-12 Μαΐου και 2-<br />
14 Ιουνίου 1922· «Οι βιοτέχναι εναντίον της συστάσεως επαγγελματικών επιμελητηρίων»,<br />
Δελτίον ΕΒΕΑ, τ. Γ΄ (Απρίλιος 1922), σ. 282-291.<br />
2 Εφημερίς του Χρηματιστηρίου, 16 Φεβρουαρίου (Ομοσπονδία επαγγελματιών Πειραιά)<br />
και 27 Φεβρουαρίου 1922 (Αθήνας), Νέαι Αρχαί, 10 Ιουλίου 1922 (Αθήνας).<br />
3 Εφημερίς των Επαγγελματιών, 7 Απριλίου 1926 και Σκριπ, 11 Μαρτίου 1927.<br />
~ 326 ~
Change language