Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΕΙΑ, ΕΝΟΙΚΙΟΣΤΑΣΙΟ ΚΑΙ ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΟΣ ΤΑΞΙΚΟΣ ΠΟΛΟΣ<br />
σικά αγαθά και του πρωτοφανούς πληθωρισμού. Παρεμβάσεις του κράτους στην<br />
αγορά υπήρξαν και στο παρελθόν (π.χ. για μεγάλο μέρος του 19ου αιώνα το ψωμί<br />
ήταν υπό διατίμηση στις μεγάλες πόλεις), η διαταραχή όμως των όρων του διεθνούς<br />
εμπορίου από το 1914 κ.εξ. αποτελούσε σοβαρή απειλή για μια χώρα που<br />
ήταν εξαρτημένη ως προς τη διατροφή του πληθυσμού της από τη διεθνή αγορά,<br />
και καθιστούσε αναγκαία την κρατική παρέμβαση σε πολύ μεγαλύτερη κλίμακα.<br />
Το παράδειγμα, άλλωστε, έδιναν οι εμπόλεμοι, οι μεγάλες ευρωπαϊκές χώρες που<br />
ανέκαθεν αποτελούσαν πρότυπα για την Ελλάδα 4 .<br />
Ήδη, λοιπόν, από τον πρώτο χρόνο του πολέμου άρχισαν να λαμβάνονται πρωτοβουλίες<br />
για την εξασφάλιση του επισιτισμού της χώρας. Σιτηρά και άλλα τρόφιμα<br />
εισήχθησαν από τις ΗΠΑ σε συνεργασία με την Εθνική τράπεζα, από το 1915-<br />
1916 επιτάχθηκε μέρος των εγχώριων σοδειών κ.λπ. Η διάθεση των ειδών από το<br />
κράτος γινόταν μέσω της πώλησής τους στο λιανικό ή και στο χονδρικό εμπόριο.<br />
Αρμόδια για τις ενέργειες αυτές ήταν μια ανεπίσημη επιτροπή στελεχών του δημοσίου<br />
και της Εθνικής τράπεζας, ενώ από το 1917 έως το 1923 λειτουργούσε το<br />
Υπουργείο Επισιτισμού και Αυτάρκειας 5 .<br />
Τμήμα των σχετικών μέτρων ελέγχου του εμπορίου αποτελούσαν και οι διατιμήσεις:<br />
την περίοδο εκείνη σημειώθηκε η πιο εκτεταμένη επιβολή τους από ιδρύσεως<br />
ελληνικού κράτους, κυρίως σε βασικά είδη πρώτης ανάγκης. Η διατίμηση και<br />
το ελεύθερο εμπόριο διαδέχονταν η μία το άλλο ανάλογα με τις συνθήκες στην α-<br />
γορά, τα υπάρχοντα αποθέματα κάθε είδους ή τις πολιτικές προτεραιότητες· συνολικά<br />
μπορούμε να επισημάνουμε μια φάση έντασης των διατιμήσεων έως το 1919,<br />
διάφορες φάσεις ύφεσης (από το 1920 έως την άνοιξη του 1922) και μια νέα φάση<br />
έντασης τον χειμώνα του 1922-1923. Παράλληλα με τις επίσημες τιμές λειτουργούσε<br />
και μια παράνομη μαύρη αγορά 6 . Ορισμένοι έμποροι που διέθεταν αποθέματα<br />
τροφίμων κ.λπ., προτιμούσαν αντί να τα πουλήσουν με την επίσημη τιμή να<br />
τα «αποκρύψουν», υπολογίζοντας ότι οι τιμές θα συνέχιζαν να ανεβαίνουν αλματωδώς<br />
–όπως και συνέβαινε μέχρι την άνοιξη του 1923.<br />
Τις πρακτικές αυτές αποσκοπούσε να καταστείλει η νομοθεσία κατά της αισχροκέρδειας.<br />
Από το 1834 με βάση τον ποινικό νόμο τιμωρούνταν η παράβαση<br />
των διατιμήσεων, όμως ο νόμος 703 που ψηφίστηκε στις αρχές του 1916 επέβαλλε<br />
αυστηρότερες ποινές και καθιέρωνε την ταχεία εκδίκαση των υποθέσεων και μάλι-<br />
4 Jay Winter, The Great War and the British people, Handmills και Λονδίνο 1986, σ. 213-245·<br />
Jay Winter και Jean-Louis Robert (επιμ.), Capital cities at war. Paris, London, Berlin 1914-1919,<br />
Cambridge 1997· Belinda Davis, Home fires burning. Good, politics and everyday life in world war I<br />
Berlin, Chapel Hill και Λονδίνο 2000· Αλέξανδρος Σβώλος, Η επίδρασις του πολέμου επί του<br />
δημοσίου δικαίου, Αθήνα 1918 (αναδημοσίευση στη συλλογή κειμένων του Προβλήματα του<br />
έθνους και της δημοκρατίας, τ. Β΄, εκδόσεις Στοχαστής, Αθήνα χ.χ., σ. 25-55).<br />
5 Μιχ. Ευλάμπιος, «Ο επισιτισμός της Ελλάδος κατά τον παγκόσμιον πόλεμον», Δελτίον<br />
ΕΒΕΑ, τ. Β΄ (1921) σ. 643-660, 755-770, 835-851· Γ. Ν. Κοφινάς, λήμμα «Επισιτισμού (υπουργείον)»,<br />
Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία, Αθήνα 1929· Υπουργείον επισιτισμού – διαχείρησις<br />
1920-1923, τ. Β΄, Αθήνα χ.χ. (1923).<br />
6 Π.χ. Αστραπή, 4 Ιανουαρίου 1917, Δημ. Ζώτος, Η οργάνωσις της επαγγελματικής και<br />
βιοτεχνικής τάξεως εν Ελλάδι, Πειραιάς 1925, σ. 206.<br />
~ 327 ~
Change language