You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΣΒΕΤΛΑΝΑ ΝΤΟΝΤΣΕΒΑ<br />
τερικούς» εμπόρους ίσχυαν και αργότερα. Στον κώδικα της συντεχνίας των σαμαράδων,<br />
το 1870, πάλι στο Κουμάνοβο, μία σημείωση αναγράφει ότι δεν επιτρέπεται<br />
σε μάστορα γιαμπαντζή να ανοίξει εργαστήρι μέχρι να πάρει «εσνάφ τεσκερέ»,<br />
δηλαδή άδεια, και να πληρώσει στη συντεχνία ένα μετζιντιέ (περίπου 20 γρόσια)<br />
και μία οκά καφέ 24 .<br />
Σε μερικές περιπτώσεις ήταν απαραίτητο τα εσνάφια μιας πόλης να διαπραγματευτούν<br />
και να θέσουν όρια, τα οποία δεν έπρεπε να παραβιάζουν τα μέλη<br />
τους, ώστε να μη βλάπτονται τα συμφέροντα μιας άλλης συντεχνίας. Είναι γνωστό<br />
το παράδειγμα στην Έδεσσα, το 1800, όπου τα εσνάφια των μπογιατζήδων και<br />
των κιρμιτζήδων 25 συμφώνησαν ότι κάθε μάστορας όφειλε να ασχοληθεί μόνο με<br />
τη δική του δουλειά και να μην ανακατεύεται στη δουλειά των άλλων 26 . Η τιμωρία<br />
για την παραβίαση της συμφωνίας ήταν αρκετά αυστηρή: αφορισμός και πρόστιμο<br />
100 γροσίων, το οποίο πληρωνόταν στο μητροπολίτη. Εφόσον η παραβίαση επαναλαμβανόταν,<br />
η κύρωση ήταν ακόμα αυστηρότερη: 300 γρόσια πρόστιμο –150 στον<br />
καδή και 150 στον εγχώριο αγιάνη. Εικάζουμε ότι για να φτάσουν σε μια τέτοια<br />
συμφωνία υπήρχαν πιθανότατα αρκετές περιπτώσεις, στις οποίες ο ανταγωνισμός<br />
μεταξύ των μαστόρων που εξασκούσαν δύο επαγγέλματα, οδηγούσε άλλες επαγγελματικές<br />
δραστηριότητες σε άμεση ζημία των συμφερόντων τους. Δύο πράγματα<br />
προκαλούν εντύπωση σε αυτό το έγγραφο: η επέμβαση της εκκλησίας και των τοπικών<br />
αρχών, συμπεριλαμβανομένου και του αγιάνη. Όσον αφορά το μητροπολίτη<br />
–ο ρόλος του είναι φανερός– αυτός ήταν ο εγγυητής της τήρησης της συμφωνίας.<br />
Επέμβαση όμως του καδή και του αγιάνη σε τέτοιες διαμάχες μεταξύ των συντεχνιών<br />
δεν παρατηρείται πολύ συχνά σε άλλες πόλεις.<br />
Ο αριθμός των εργαστηρίων και των μαστόρων ρυθμιζόταν και μέσω του συστήματος<br />
του γεδικιού (gedik) 27 . Σύμφωνα με τον E. D. Akarlı το γεδίκι κατά το<br />
18ο αιώνα συνιστούσε το κεφαλαιακό στοιχείο που ήταν απαραίτητο για να εξασκεί<br />
κανείς ένα επάγγελμα, ενώ γύρω στα 1840 η κατοχή του γεδικιού συμπεριλάμβανε<br />
και τις δεξιότητες, τις οποίες έπρεπε να διαθέτει κανείς για να είναι μάστορας<br />
και μέλος μιας συντεχνίας 28 . Υπήρχαν δύο τύποι γεδικιού: ο πρώτος ήταν ο<br />
λεγόμενος μουστακάρ (müştakar) και αφορούσε την εξάσκηση του επαγγέλματος<br />
24 Nιkolovski, Z., «Defter na samardzhiskiot esnaf ot Kumanovo» ( «Το τεφτέρι του εσναφιού<br />
των σαμαράδων από το Κουμάνοβο»), Makedonski archivist 15-16 (1987), 82-83.<br />
25 kırmızı (τουρκ.) κόκκινος. Οι κιρμιτζήδες ασχολούνταν με το βάψιμο υφασμάτων και<br />
νημάτων με κόκκινο χρώμα.<br />
26 Σταλίδης, Κ., Οι συντεχνίες και τα επαγγέλματα στην Έδεσσα την περίοδο της<br />
Τουρκοκρατίας, β΄ έκδοση, Θεσσαλονίκη 1999, σ. 81-83.<br />
27 Σχετικά με το σύστημα του γεδικιού βλ. Akarlı, E. D., «Gedik: Implements, Mastership,<br />
Usufruct and Monopoly among Istanbul Artisans 1750-1850», Wissenschaftskolleg –Institut for<br />
advanced studies– zu Berlin, Jahrbuch (1985/1986), 223-232, Baer, G., «Monopolies and Restrictive<br />
Practices of Turkish Guilds», Journal of Economic and Social History of the Orient, XIII/2,<br />
145-165. Για την εφαρμογή του συστήματος αυτού στη Θεσσαλονίκη βλ. Αναστασιάδου, Μ.,<br />
Θεσσαλονίκη 1830-1922. Μια μητρόπολη την εποχή των οθωμανικών μεταρρυθμίσεων,<br />
Αθήνα 2008, σ. 451-461.<br />
28 Akarlı, E. D., ό.π., 70.<br />
~ 142 ~
Change language