You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΔΟΜΗ ΣΤΗΝ ΑΝΔΡΟ ΤΟΥ 17ου ΑΙ.<br />
θρώπων η εκτίμηση της παραγωγής των βασικών δημητριακών στα 1670 είναι πολύ<br />
χαμηλότερη της ποσότητας που ήταν απαραίτητη για την επιβίωση (138,3 χλγρ.<br />
κατά κεφαλή): θα πρέπει να υποθέσουμε ότι τα όσπρια, τα ζώα και τα ψάρια συνεισέφεραν<br />
επίσης σημαντικά στη διατροφή. Επιπλέον, θα πρέπει να έχουμε πάντοτε<br />
υπόψη μας ότι η καταμέτρηση της παραγωγής στο τεφτέρι αντιστοιχεί στη<br />
φορολογική απαίτηση και όχι απαραίτητα στην πραγματική παραγωγή. Δηλαδή η<br />
παραγωγή ενδεχομένως ήταν μεγαλύτερη στις καλές χρονιές, αλλά μικρότερη στις<br />
κακές.<br />
Για την παραγωγή μούστου, η οποία καταχωρίζεται στο κατάστιχο σε μίστατα<br />
και οκάδες, μπορούμε να υπολογίσουμε την εκτιμώμενη παραγωγή στα 1670 σε<br />
περ. 207 τόνους. Η εκτίμηση αυτή έγινε με βάση την εκτίμηση της απόδοσης ενός<br />
καυκιού αμπελιού σε περ. 12 μίστατα ή 108 οκάδες (περ. 138,5 χλγρ.), δηλαδή<br />
περ. 271 χλγρ. ανά στρέμμα 34 .<br />
Ένας άλλος τρόπος να μελετηθούν τα οικονομικά μεγέθη του κτηματολογίου<br />
της Άνδρου στα 1670 είναι μέσω της κατανομής της αξίας της εκτιμώμενης παραγωγής<br />
(σε άσπρα· βλ. Πίνακα 3). Εδώ παρατηρείται ότι η αξία της σηροτροφικής<br />
παραγωγής στην Άνδρο του 1670 ήταν σχεδόν ισότιμη σε σχέση με την αξία της<br />
παραγωγής δημητριακών, οσπρίων, μούστου και ελαιολάδου, προϊόντα για τα ο-<br />
ποία διαθέτουμε στοιχεία (συνολικά η αξία αυτών των προϊόντων έφτανε τα<br />
2.196.064,5 άσπρα). Μια δεύτερη γενική παρατήρηση αφορά την υψηλή αξία της<br />
παραγωγής μούστου σε σχέση με την έκταση των αμπελώνων. Είναι φανερό, τουλάχιστον<br />
για την περίπτωση της σηροτροφίας, ότι αυτή αποτελούσε το «κλειδί»<br />
για τον εκχρηματισμό της ανδριώτικης οικονομίας, που ήταν απαραίτητος για να<br />
καλυφθούν οι προσδοκώμενες φορολογικές αποδόσεις.<br />
δ) Προσδοκώμενη φορολογική απόδοση<br />
Τα δεδομένα για την εκτιμώμενη φορολογική απόδοση στην Άνδρο του 1670, όπως<br />
προκύπτουν από την καταγραφή στο κτηματολόγιο και στο κατάστιχο του κεφαλικού<br />
φόρου, παρουσιάζονται στον Πίνακα 4 (σύνολο: 1.078.936 άσπρα) 35 . Παρατηρούμε<br />
γενικά ότι η οθωμανική φορολογική απαίτηση άγγιζε σχεδόν το ήμισυ της<br />
αξίας της παραγωγής των βασικών προϊόντων, χωρίς, ωστόσο, να περιλαμβάνεται,<br />
μεταξύ άλλων, η κτηνοτροφία και η αλιεία, αλλά και το σύνολο της δεντροκομίας.<br />
Αυτό είναι κυρίως αποτέλεσμα της επιβάρυνσης των μη μουσουλμάνων, που ήταν<br />
η πλειονότητα των κατοίκων του νησιού, με τον κεφαλικό φόρο. Μαζί με τη σπέντζα,<br />
οι δύο αυτοί φόροι έφταναν το 40% της προσδοκώμενης φορολογικής απόδοσης<br />
της Άνδρου στα 1670.<br />
34 Πρβλ. για τη Σίφνο (295 χλγρ.), Μπαλτά, «Η οθωμανική απογραφή της Σίφνου το<br />
1670», ό.π., 316.<br />
35 Για τον τρόπο φορολόγησης στα νησιά βλ. Kolovos, «Beyond “Classical” Ottoman Defterology»,<br />
ό.π.<br />
~ 77 ~
Change language