You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Νίκος Ποταμιάνος<br />
Η ΝΟΜΟΘΕΣΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΑΙΣΧΡΟΚΕΡΔΕΙΑΣ, ΤΟ ΕΝΟΙΚΙΟΣΤΑΣΙΟ<br />
ΚΑΙ Η ΣΥΓΚΡΟΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΙΚΡΟΑΣΤΙΚΟΥ ΤΑΞΙΚΟΥ ΠΟΛΟΥ, 1916-1925<br />
Ο<br />
ι απαρχές ενός πλέγματος ρυθμίσεων της αγοράς, του οποίου στοιχεία επιβίωναν<br />
μέχρι πρόσφατα, αποτελούν ένα θέμα ελάχιστο εξερευνημένο. Η νομοθεσία<br />
κατά της αισχροκέρδειας και το ενοικιοστάσιο (αν και όχι οι διατιμήσεις) εμφανίστηκαν<br />
στην Ελλάδα και τις άλλες ευρωπαϊκές χώρες στις έκτακτες συνθήκες του Α΄<br />
Παγκοσμίου πολέμου και διατηρήθηκαν και μετά το τέλος του. Η έρευνά μας για τα<br />
συνδικαλιστικά σωματεία των επαγγελματοβιοτεχνών της Αθήνας και τις συνθήκες ί-<br />
δρυσης της τριτοβάθμιας οργάνωσης που ανέλαβε την εκπροσώπησή τους σε εθνικό<br />
επίπεδο, δεν μπορούσε να μη σταθεί στις ρυθμίσεις αυτές οι οποίες αποτελούσαν ένα<br />
από τα ζητήματα που κατεξοχήν τους απασχόλησε και τους κινητοποίησε. Θα προσεγγίσουμε<br />
τη στάση τους σε σχέση με τη διαδικασία συγκρότησης του μικροαστικού<br />
ταξικού πόλου εκείνα τα χρόνια και ως μέρος της διαδικασίας αυτής, με τα διλήμματα<br />
που την συνόδευαν, τα μέτωπα που ανοίγονταν, τις συμμαχίες που δημιουργούνταν.<br />
Οργανώσεις των επαγγελματοβιοτεχνών και ταξική συγκρότηση<br />
Η ίδρυση της πρώτης μορφής της ΓΣΕΒΕ το 1919 και η περαιτέρω οργανωτική της<br />
ανάπτυξη τη δεκαετία του 1920 από μιαν άποψη αποτέλεσε το επιστέγασμα μιας<br />
πορείας που είχε ξεκινήσει από τη δεκαετία του 1870, όταν εμφανίστηκαν στο ελληνικό<br />
κράτος τα πρώτα επαγγελματικά σωματεία μετά την κατάργηση των οθωμανικών<br />
συντεχνιών. Οι δραστηριότητές τους περιστρέφονταν κυρίως γύρω από<br />
την αλληλοβοήθεια των μελών, την καλλιέργεια ενός ιδιαίτερου τύπου κοινωνικότητας<br />
και την εκπροσώπηση των συμφερόντων του κλάδου –χωρίς να απουσιάζουν<br />
κάποιες απόπειρες ρύθμισης των όρων του επαγγέλματος (όπως η καθιέρωση αργιών,<br />
κάποιες συλλογικές αγορές πρώτων υλών κ.λπ.). Τα σωματεία αυτά συνήθως<br />
περιελάμβαναν στους κόλπους τους τόσο τους καταστηματάρχες όσο και τους εργατοϋπαλλήλους<br />
κάθε επαγγέλματος και βρίσκονταν σαφώς υπό την ηγεμονία των<br />
πιο εύπορων μικροεπιχειρηματιών κάθε επαγγέλματος.<br />
Ήδη όμως στις αρχές του 20ού αιώνα στην Αθήνα είχε κυριαρχήσει η τάση διάσπασης<br />
των ενιαίων σωματείων και δημιουργίας χωριστών εργατικών και (μικρο)εργοδοτικών<br />
τα οποία πρωταρχική λειτουργία τους είχαν πλέον τη συλλογική<br />
εκπροσώπηση συμφερόντων. Ο νόμος 281 του 1914 περί σωματείων, που απαγόρευε<br />
τη συνύπαρξη εργατών και εργοδοτών στο ίδιο σωματείο, επιτάχυνε και επέβαλε σε<br />
πανελλήνιο επίπεδο τις εξελίξεις αυτές που είχαν εμφανιστεί πιο δειλά και στις περισσότερες<br />
από τις άλλες πόλεις του κράτους, και έδινε νομική υπόσταση σε μια<br />
τάση που τροφοδοτούνταν από τις διογκούμενες εντάσεις στους τόπους δουλειάς. Η<br />
~ 325 ~
Change language