You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΗΛΙΑΣ ΚΟΛΟΒΟΣ<br />
οθωμανικό της παρελθόν. Ως εκ τούτου, προσέγγισε τα τεφτέρια με στόχο να αναδείξει<br />
εξιδανικευμένα την ισχύ του οθωμανικού κράτους και τον θεωρούμενο ως απόλυτο<br />
έλεγχό του επί της αγροτικής οικονομίας. Η ιστοριογραφική αυτή οπτική που είχε ως<br />
συνέπεια να τοποθετηθεί σε δεύτερη μοίρα η ανάλυση των τεφτεριών ως πηγή για τη<br />
μελέτη της αγροτικής οικονομίας, δέσμευσε θεωρητικά σε μεγάλο βαθμό την τεφτερολογία<br />
σε σχέση με το εύρος της Οικονομικής ιστορίας 5 .<br />
Συναφής με την ιστοριογραφική αυτή προσέγγιση υπήρξε μια απολύτως λανθασμένη<br />
μεθοδολογική επιλογή, την οποία συναντάμε μέχρι και σήμερα ακόμα σε<br />
δημοσιεύσεις, που αφορά στην ανάλυση των τεφτεριών ως «αντικειμενικών» καταγραφών<br />
της πραγματικότητας στην αγροτική ύπαιθρο και τη θεώρηση των δεδομένων<br />
τους ως ολοκληρωμένων «στατιστικών» στοιχείων, χωρίς περαιτέρω ανάλυση<br />
στο πλαίσιο της Οικονομικής ιστορίας 6 . Η εξαγωγή των προς μελέτη δεδομένων<br />
θα πρέπει να γίνεται με αυτή πάντα την επιφύλαξη και με μεθόδους ελέγχου<br />
των στοιχείων πριν προχωρήσουμε στην ανάλυση.<br />
Η ωρίμανση της οθωμανολογικής ιστοριογραφίας, μετά τους πρωτοπόρους μελετητές,<br />
έστρεψε τα ενδιαφέροντα των νεότερων οθωμανολόγων σε ποικίλα πεδία<br />
της Κοινωνικής και Πολιτισμικής ιστορίας, αφήνοντας στο περιθώριο την τεφτερολογία.<br />
Η καλοδεχούμενη γενικότερη εξέλιξη, η οποία έχει ανανεώσει και<br />
συνεχίζει να ανανεώνει σε μεγάλο βαθμό την ιστοριογραφία της Οθωμανικής αυτοκρατορίας,<br />
κατά κύριο λόγο εκτός Τουρκίας βέβαια, δεν έχει εντούτοις ακολουθηθεί<br />
από μια αντίστοιχη ανανέωση, που προϋποθέτει χρήση νέων μεθοδολογικών<br />
εργαλείων και θεωρητικών προσεγγίσεων στο πεδίο της τεφτερολογίας, με<br />
ελάχιστες εξαιρέσεις, όπως στην περίπτωση της εργασίας της Amy Singer για την<br />
ύπαιθρο της Ιερουσαλήμ 7 .<br />
Η σχετικά φτωχή τεφτερολογική παραγωγή για τον ελλαδικό χώρο<br />
Η ιστοριογραφία για τον σύγχρονο ελλαδικό χώρο δεν μετείχε ουσιαστικά στην<br />
πρώτη περίοδο της «έκρηξης» της οθωμανολογικής ιστοριογραφίας μετά τον Β΄<br />
5 Βλ. τις κριτικές παρατηρήσεις της S. Faroqhi, Approaching Ottoman History: An Introduction<br />
to the Sources, Cambridge 1999, 97-9. Αναλυτικότερα, βλ. H. Berktay, «The Search for the<br />
Peasant in Western and Turkish History/Historiography», στο H. Berktay και S. Faroqhi (επιμ.),<br />
New Approaches to State and Peasant in Ottoman History, Λονδίνο 1992, 137-56. Εξαίρεση στις<br />
παλαιότερες τεφτερολογικές μελέτες αποτέλεσε η πειραματική εργασία του B. McGowan, η<br />
οποία, ωστόσο, δεν είχε συνεχιστές. B. McGowan, «Food Supply and Taxation on the Middle<br />
Danube (1568-1579)», Archivum Ottomanicum 1 (1969), 139-96. Ο McGowan εξέδωσε επίσης<br />
υποδειγματικά το τεφτέρι του Σρεμ (Sirem Sancağı Mufassal Tahrir Defteri, Άγκυρα 1983).<br />
6 Βλ. για παράδειγμα, την πρόσφατη μελέτη του E. Gülsoy για την Κρήτη, στην οποία<br />
γίνεται άκριτη χρήση των πληροφοριών των τεφτεριών για να παραχθούν δεδομένα για την<br />
αγροτική παραγωγή: E. Gülsoy, Girit’in fethi ve Osmanlı idaresinin kurulması (1645-1670),<br />
Κωνσταντινούπολη 2004.<br />
7 A. Singer, Palestinian Peasants and Ottoman Officials: Rural Administration around Sixteenth-Century<br />
Jerusalem, Cambridge 1994· της ίδιας, «Tapu Tahrir Defterleri and Kadi Sicilleri: A Happy<br />
Marriage of Sources», Tarih 1 (1990), 95-125.<br />
~ 70 ~
Change language