You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΦΩΤΗΣ ΜΠΑΡΟΥΤΣΟΣ<br />
Συνέλευση επανήλθε με το ίδιο αίτημα. Η απάντηση της Βενετίας ήταν ότι δεν έ-<br />
πρεπε να καταργηθεί, επειδή πολλοί το είχαν ανάγκη. Αυτό που έπρεπε να γίνει<br />
ήταν να θεσπιστούν διατάξεις που θα προστάτευαν τους χωρικούς 87 . Αυτή ήταν η<br />
αρχή μιας σειράς μέτρων που πάρθηκαν κατά καιρούς από τους βενετούς αξιωματούχους<br />
αλλά ουδέποτε εφαρμόστηκαν. Το ενδιαφέρον είναι ότι το προστίχι ήταν<br />
σε χρήση πολύ πριν από το 16ο αιώνα και το εξασκούσαν και οι χριστιανοί. Με<br />
την πάροδο του χρόνου προαγορές έκαναν και τα μέλη της Συνέλευσης και οι ρέκτορες<br />
και οι επικεφαλής των μισθοφορικών σωμάτων.<br />
Το προστίχι είναι εξαιρετικό παράδειγμα για τον τρόπο με τον οποίο σκέφτονταν<br />
και δρούσαν τα μέλη των τοπικών ελίτ. Προσπάθησαν με θεμιτά μέσα (πρεσβείες,<br />
διαμαρτυρίες στις τοπικές βενετικές αρχές) και αθέμιτα (βία) όχι να βελτιώσουν<br />
τη θέση τους έναντι των ανταγωνιστών τους αλλά να τους αποκλείσουν<br />
από τη συγκεκριμένη δραστηριότητα. Στην πρεσβεία του 1592 ζήτησαν να απαγορευτεί<br />
στους Εβραίους η μετάβαση στην ύπαιθρο 88 . Έτσι δεν θα μπορούσαν να έλθουν<br />
σε επαφή με τους χωρικούς και να προαγοράσουν την παραγωγή τους. Το<br />
αίτημα απορρίφθηκε. Παρά τη δύναμή τους σε κοινωνικό, πολιτικό και οικονομικό<br />
επίπεδο, απέτυχαν να ανταγωνιστούν μια πληθυσμιακή ομάδα που βίωνε την απομόνωση,<br />
τη βία και τους εξευτελισμούς. Οι περισσότεροι χωρικοί συνέχισαν να<br />
προτιμούν τους Εβραίους για δανειστές τους, ίσως επειδή οι Εβραίοι προσέγγιζαν<br />
καλύτερα τον ψυχισμό και τις ανάγκες του αγροτικού κόσμου 89 . Το προστίχι ήταν<br />
ένα πρόσχημα. Ο δανεισμός στην ύπαιθρο και στην πόλη ουδέποτε ήταν<br />
αποκλειστικότητα των Εβραίων.<br />
Τελευταίο θέμα που θα μας απασχολήσει, είναι το δικαίωμα ανάληψης αξιωμάτων,<br />
που απέρρεε από την ιδιότητα κάποιου να είναι μέλος των Συνελεύσεων και<br />
των Συμβουλίων. Η επέκταση του δικαιώματος, δηλαδή η υπαγωγή νέων θέσεων<br />
στην αρμοδιότητα των Συνελεύσεων, ήταν διαρκές μέλημα με την υποβολή αιτημάτων,<br />
όπως και η διατήρηση των κεκτημένων. Η ασπίδα προστασίας για τα κατοχυρωμένα<br />
αξιώματα υψωνόταν απέναντι στους ρέκτορες και στους ξένους. Οι μεν<br />
βενετοί αξιωματούχοι απένειμαν με χάρη αξιώματα σε υπηκόους που δεν ήταν μέλη<br />
των Συνελεύσεων, οι δε επήλυδες, στην περίπτωση που έφταναν στα νησιά ως<br />
πρόσφυγες, διεκδικούσαν ή έπαιρναν διοικητικές θέσεις που κανονικά προορίζονταν<br />
για τους ντόπιους πολίτες. Το οικονομικό υπόβαθρο του ενδιαφέροντος για<br />
τις εκ προνομίων θέσεις ήταν σημαντικό για τρεις κυρίως λόγους. Ήταν ένα εξαιρετικό<br />
μέσο διαμόρφωσης πελατειακών σχέσεων, άρα και δικτύων εξουσίας μέσα<br />
στους κόλπους των Συνελεύσεων. Πέρα από αυτό, η νομή των θέσεων απέφερε εισοδήματα<br />
ακόμα και στην περίπτωση που δεν προβλεπόταν μισθός. Οι υπάλληλοι,<br />
ανάλογα με τη θέση τους, λάμβαναν νόμιμες αμοιβές για τις υπηρεσίες τους. Οι<br />
διοικητές, π.χ., των φρουρίων της Πάργας ή του Αγγελοκάστρου αυτόματα είχαν<br />
δικαστική δικαιοδοσία για υποθέσεις διαφορών που δεν ξεπερνούσαν ένα ορισμέ-<br />
87 Σάθας, Μνημεία, τ. 5, σ. 314, πρεσβεία 1565, άρθρο 1.<br />
88 Γιωτοπούλου, Πρεσβείες, σ. 353 κ.εξ., πρεσβεία 1592, άρθρο 10.<br />
89 Για μια πρώτη ανάλυση της προτίμησης στους Εβραίους βλ. Baroutsos, «Privileges,<br />
Legality and Prejudice», σ. 316-317.<br />
~ 288 ~
Change language