Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ΜΥΡΤΩ ΔΗΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΥ<br />
Τη δεκαετία του 1860 παρατηρείται εκ νέου μεγάλη μείωση του μέσου ετήσιου<br />
ρυθμού αύξησης. Τα πολιτικά γεγονότα τα πρώτα χρόνια της περιόδου 15 αλλά και<br />
οι τέσσερις επιδημίες που έπληξαν την πρωτεύουσα την περίοδο 1863-1868 16 πιθανώς<br />
κράτησαν τους επίδοξους μετανάστες μακριά από την πρωτεύουσα.<br />
Από την επόμενη δεκαετία, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού<br />
της Αθήνας θα αυξάνει συνεχώς 17 και θα φτάσει στο ζενίθ του την περίοδο 1884-<br />
1889, αγγίζοντας το 6% κατ’ έτος 18 . Η σημαντική αυτή αύξηση δεν μπορεί να ε-<br />
15 Η δεκαετία ξεκινάει με την εξέγερση εναντίον του Όθωνα, η οποία οδήγησε και στην<br />
έξωσή του, ενώ στη συνέχεια σημειώνονται τα «Ιουνιανά», οι αιματηρές δηλαδή συγκρούσεις<br />
που σκοπό είχαν τη διεκδίκηση της εξουσίας.<br />
16 Ο Clon Stéphanos καταγράφει συνολικά τέσσερις επιδημίες. Για τα έτη 1863 και<br />
1864 αναφέρει μία μικρή επιδημία ευλογιάς από τον Σεπτέμβριο έως τον Φεβρουάριο,<br />
κατά την οποία πέθαναν 50 άνθρωποι και μία έντονη επιδημία οστρακιάς, που οδήγησε<br />
στον θάνατο 130 άτομα. Το 1868 καταγράφει δύο επιδημίες: μία μικρή επιδημία εξανθηματικού<br />
τύφου και μία γενική επιδημία εγκεφαλονωτιαίας μηνιγγίτιδας, κατά την οποία<br />
πέθαναν 57 άνθρωποι. Βλ. Clon Stéphanos, 1884, σ. 516, 519, 521, 526.<br />
17 Ο Clon Stéphanos για την περίοδο αυτή καταγράφει τρεις σημαντικές επιδημίες<br />
παιδικών ασθενειών στην πρωτεύουσα: Μία έντονη επιδημία οστρακιάς, μία αρκετά<br />
σοβαρή επιδημία ιλαράς και μία θανατηφόρα επιδημία ευλογιάς. Βλ. Clon Stéphanos,<br />
1884, σ. 517, 519, 520. Επιπλέον, στη Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία καταγράφεται<br />
μία επιδημία διφθερίτιδας το 1878, εξαιτίας της οποίας μέσα σε έξι μήνες πέθαναν 48<br />
άτομα Βλ.. Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαιδεία Παύλου Δρανδάκη, σ. 257. Το γεγονός<br />
ότι ο πληθυσμός συνεχίζει να αυξάνεται με ταχείς ρυθμούς παρά τις παραπάνω επιδημίες,<br />
εντυπωσιάζει πραγματικά.<br />
18 Το ποσοστό αυτό είναι όντως πολύ μεγάλο. Στη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή (αλλά και<br />
παγκόσμια) πόλη-πρωτεύουσα του 19ου αιώνα, στο Λονδίνο, κατά τη διάρκεια της περιόδου<br />
1801-1911 ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης του πληθυσμού δεν ξεπερνάει ποτέ το<br />
2%. Βλ. http://www.cch.kcl.ac.uk/. Στη δεύτερη ευρωπαϊκή πόλη (και τρίτη παγκοσμίως),<br />
το Παρίσι, το ποσοστό για όλο τον 19ο αιώνα είναι 1,7%. Βέβαια, την περίοδο 1856-1861<br />
αγγίζει το 7,3% όμως τα υπόλοιπα χρόνια είναι αρκετά πιο χαμηλό από αυτό της Αθήνας.<br />
Βλ. Résultats statistiques du dénombrement de 1891 pour la ville de Paris et le département de la<br />
Seine, Παρίσι, 1894. Όσον αφορά στις μεσογειακές πρωτεύουσες, ο μέσος ετήσιος ρυθμός<br />
αύξησης του πληθυσμού της Ρώμης κατά την περίοδο 1871-1911 είναι 2,3%. Βλ. Anne-<br />
Marie Seronde-Babonaux, De l’urbs à la ville. Rome croissance d’une capitale, Edisud / Mondes<br />
Méditerranéens, 1980, σ. 149. Στη Λισσαβόνα, την περίοδο 1801-1911 ο μέσος ετήσιος<br />
ρυθμός αύξησης είναι 0,9% (με μέγιστο την περίοδο 1878-1890, 1,9%). Στη Μαδρίτη, κατά<br />
την περίοδο 1897-1910, ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης είναι 0,9%. Βλ. Τeresa Rodrigues<br />
Veiga, Maria Joao Guardado Moereira, «Lisbon in the last two centuries: an example of the<br />
difficult relations between urban growth, migration and death», στο Laurinda Abreu<br />
(επιμ.), European health and social welfare policies, Τσεχία 2004, σ. 172. Τέλος, για την περίοδο<br />
1850-1920 ο μέσος ετήσιος ρυθμός αύξησης στις παράκτιες πόλεις της Σμύρνης και<br />
της Αλεξάνδρειας ήταν 1,29% και 1,77% αντίστοιχα. Βλ. Αλέκα Καραδήμου-Γερολύμπου,<br />
«Η πόλη-λιμάνι της Σμύρνης στο τέλος της οθωμανικής αυτοκρατορίας», στο Πρακτικά<br />
Β΄ Διεθνούς Συνεδρίου, Η πόλη στους νεότερους χρόνους. Μεσογειακές και Βαλκανικές<br />
όψεις (19ος-20ός αι.), Αθήνα, ΕΜΝΕ, 2000, Πίνακας 2, σ. 28.<br />
~ 38 ~
Change language