You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
ΑΛΕΞΗΣ ΦΡΑΓΚΙΑΔΗΣ<br />
Από την άλλη πλευρά, σε εκείνες τις επαρχίες όπου δεν κυριαρχούσαν οι πολυετείς<br />
εμπορευματικές φυτείες, σημαντικές εκτάσεις εθνικών γαιών παρέμειναν<br />
αδιανέμητες, χωρίς ποτέ να συμπεριληφθούν στο σχήμα της διανομής του 1871 17 .<br />
Το φαινόμενο αυτό πρέπει να σχετιζόταν με το κόστος εξαγοράς των εθνικών<br />
γαιών. Οι νόμοι για τη μεταβίβαση εθνικών γαιών σε ιδιώτες απαιτούσαν την<br />
πληρωμή προκαταβολής και στη συνέχεια τοκοχρεoλυτικών δόσεων για την εξόφληση<br />
του τιμήματος απόκτησης της γης. Η ετήσια δαπάνη των δόσεων ήταν<br />
συμφέρουσα μόνο αν αφορούσε γαίες με υψηλή παραγωγικότητα και, συνεπώς,<br />
εφόσον συνδυαζόταν με σημαντικές έγγειες βελτιώσεις, όπως στην περίπτωση<br />
των πολυετών εμπορευματικών φυτειών. Αντιθέτως, οποιοδήποτε χρηματικό τίμημα<br />
ήταν υπερβολικό για χωράφια που απαιτούσαν εκχέρσωση και επρόκειτο να<br />
καλλιεργηθούν με πρωτόγονη τεχνολογία, μία φορά στα τρία ή τέσσερα χρόνια 18 .<br />
Οι νόμοι για την ιδιωτικοποίηση των εθνικών γαιών προϋπέθεταν κάτι ανάλογο<br />
με τις βρετανικές «περιφράξεις», δηλαδή το ριζικό μετασχηματισμό των μεθόδων<br />
αξιοποίησης της γης, που με τη σειρά του απαιτούσε τη δέσμευση σημαντικών<br />
εισροών σε κεφάλαιο και εργασία. Παρεμβαίνοντας στην προσφορά της<br />
γης, του μόνου παραγωγικού συντελεστή που υπήρχε ούτως ή άλλως σε σχετική<br />
αφθονία, η νομοθεσία για τη μεταβίβαση των εθνικών γαιών δεν επαρκούσε για<br />
να προκαλέσει τους επιθυμητούς μετασχηματισμούς, όταν δεν συνέτρεχαν ταυτόχρονα<br />
και άλλες συνθήκες, όπως διαθεσιμότητα κεφαλαίου και εργασίας και ε-<br />
παρκής ζήτηση για τα αγροτικά προϊόντα.<br />
Χαρακτηριστικό παράδειγμα περιοχής, στην οποία κατά το 19ο αιώνα, κυριαρχούσε<br />
η εκτατική καλλιέργεια δημητριακών, ήταν η αργίτικη πεδιάδα. Στην<br />
περιοχή αυτή, όπως θα μπορούσε κανείς να αναμένει, το ενδιαφέρον για δηλώσεις<br />
εθνικών γαιών ήταν περιορισμένο. Το περιορισμένο ενδιαφέρον για αγορά<br />
εθνικής γης στην επαρχία του Άργους φαίνεται καθαρά στον παρακάτω πίνακα,<br />
ο οποίος κατατάσσει τις επαρχίες του ελληνικού κράτους ως προς την ένταση της<br />
τοπικής ζήτησης για εξαγορά εθνικών γαιών 19 . Ο πίνακας αυτός αποτυπώνει το<br />
ύψος της δαπάνης κάθε επαρχίας για δηλώσεις εθνικών γαιών στην περίοδο<br />
1871-1887, σε σύγκριση με τη δαπάνη που θα αντιστοιχούσε στη δήλωση όλων<br />
των εθνικών γαιών που καλλιεργούνταν στην ίδια επαρχία το 1860. Πρόκειται<br />
για ένα προσεγγιστικό υπολογισμό, ο οποίος, χρησιμοποιώντας τα στοιχεία για<br />
τις καλλιεργούμενες εθνικές γαίες που δίνει η Στατιστική της Γεωργίας του Σ.<br />
Σπηλιωτάκη για το έτος 1860, αφαιρεί την επίδραση της κατά τόπους διαθεσιμότητας<br />
καλλιεργήσιμων εθνικών γαιών και, ως εκ τούτου, καταλήγει σε μια αρκετά<br />
σαφή γενική εικόνα.<br />
17 Βλ. π.χ. W. McGrew, Land and Revolution..., ό.π., σ. 212, E. Karouzou, Cultures maraîchères...,<br />
ό.π.<br />
18 Βλ. A. Franghiadis, «Réforme agraire...», ό.π., σ. 61-63.<br />
19 Ο πίνακας δημοσιεύτηκε για πρώτη φορά το 1993 στο: A. Franghiadis, «Réforme<br />
agraire...», ό.π., σ. 66.<br />
~ 132 ~
Change language