VAN DE STREEK - Variaties

ervaren worden: er ontstonden namen als Hoogterp (94) en
Hoge terp (97) of Hoogeterp (11). De eerste vorm komt vooral in het
noordelijke deel van de provincie voor, de tweede varianten zien we
eerder midden en zuid (zie kaart 3).
Een paar honderd meer dragers dan Terpstra telde de naam Wiersma
(2688) en deze vormt daarmee het nummer 16 in het klassement van
veelgebruikte familienamen in Friesland. (Terpsma kwam slechts 15
maar Wierstra 233 keer voor! Dat moet mede gezien worden tegen
de achtergrond van het voorkomen van de voornaam Wiert.)
4. Keuning van de stad, Kooiker van het land
Friesland is niet een gebied met één identieke, overal voorkomende
taal. Afgezien van regionale verschillen over grotere gebieden die
bekendstaan onder benamingen als De Wouden, de Klei en de
Zuidwesthoek vormen met name verschillende stadstalen een apart
aspect van de Friese taalkaart, naast de eilander varianten en Het
Bildts. Van heel wat van die opvallende - en dus hoorbaar
afwijkende - varianten binnen het grote geheel van het Fries, zijn
aparte woordenboeken verschenen. Zo is er een Woardeboek fan ut
Leewarders, van Van der Burg. 7
In dat boek uit 1991 vinden we
onder keuning dat dit verouderd is en dat koaning de nieuwere vorm
is: de laatste staat dichter bij zowel het Nederlandse equivalent als
bij de algemeen-Friese vorm koaning*
De familienamen Keuning en Koning komen beide voor in 1947,
respectievelijk 377 en 468 keer. Vooral dat eerste getal is
opmerkelijk groot, absoluut gezien en in relatie met Koning. In
Groningen was de verhouding Keuning-Koning destijds 68:1353, in
Drenthe 44:397 en in Overijssel 33:474.
Keuning kwam/komt in Friesland dus zeer vaak voor, met name in
Leeuwarden, Heerenveen en Drachten. Het ligt voor de hand in
Keuning een stads-Friese, allicht zelfs Leeuwarder vorm te zien.
Blijkens de betrokken RND-delen is (of was) iets als keuning zowel
in Groningen, Drenthe als Overijssel de gebruikelijkste vorm voor
Ned. koning, maar hier heeft dat kennelijk niet tot een dialectische
familienaam geleid. Misschien is het binnen-Friese isolement van de
variant keuning de oorzaak van het mogelijke ontstaan van de
familienaam Keuning: Friese dialecten hebben invloed uitgeoefend
op de officiële naamgeving.
104