VAN DE STREEK - Variaties

Piet Vos
NOORD-BRABANTSE FAMILIENAMEN ALS
RAAMMAKERS EN MUSTERS
1. Inleiding
NOORD-BRABANT
Uit de inleiding bij het Nederlands Repertorium van Familienamen,
XI Noordbrabant (NRF XI: 5-44) blijkt dat in 1947 Noord-Brabant
1.180.133 inwoners telde. Met 38.409 familienamen betekent dat
een gemiddeld aantal naamdragers per naam van 30,73. In deze
inleiding van het Noord-Brabantse NRF-deel wordt getracht een
voorlopig antwoord te vinden op de vraag of er in Noord-Brabant,
ondanks de industrialisatie, sprake is van een sterke 'autochtone'
bevolking. De vraag wordt gesteld of in de lijst van 100 en meer
naamdragers zoveel typisch Noord-Brabantse namen te vinden zijn
dat men duidelijk kan spreken van 'autochtone namen'. Tot dat
'autochtone Brabantse namengoed' worden toponymische namen
(namen, afgeleid van aardrijkskundige aanduidingen), herkomstnamen
(onderdeel van de toponiemen) en beroepsnamen die zich in
hun vorm onderscheiden van dezelfde beroepsnamen elders in het
land gerekend. Deze drie types worden in het NRF als volgt
omschreven:
a) toponymische namen zijn namen die ontleend zijn aan begrippen
als dam, dijk, veen, bos, woud, heide, broek, heuvel, berg, donk, huis
enz. Sommige typen kunnen streekbepaald zijn. Voorbeelden zijn
b.v. v.d. Heijden, Meulendijks, Bergmans etc.
b) herkomstnamen zijn familienamen die afgeleid zijn van lokaliseerbare
plaatsnamen, b.v. Van Tilburg, Van Eyndhoven etc.
c) beroepsnamen als Smulders en Raaijmakers zijn familienamen die
naar de vorm als typisch Noord-Brabants te beschouwen zijn, omdat
het beroepsnamen zijn die gekenmerkt worden door de tweede
naamvals -s, die in enkele gevallen zelfs vóór de beroepsnaam
219