VAN DE STREEK - Variaties

Wie een familienaam ziet die verwijst naar carnaval - in veel
Limburgse dialecten vastelaovend genoemd -, verwacht wellicht de
naamdragers ervan in Limburg aan te treffen. Ten onrechte, zo
blijkt: de familienamen Vastenavond(t) (265/137 Vl.-Br./55 0.-V1./6
Limb.) en Vastersavendts (29/22 VI.-Br.) komen hoofdzakelijk in
het Pajottenland en de streek rond Aalst voor. Is dit als typisch
Limburgs geldende volksfeest dan nergens in Limburg de basis voor
een familienaam geweest? Toch wel, maar via de - opnieuw
Luikerwaalse - omweg van een Romaans leenwoord. De katholieke
vastenperiode wordt in het Frans aangeduid met de term carême,
afgeleid van het Latijn quadragesima (Volkslatijn quaresimd) dat
verwijst naar de 40 dagen van Aswoensdag tot Pasen. Met carême
duidt men beneden de taalgrens ook het feest aan de vooravond van
die vastentijd, de vastenavond, aan. In de betekenis 'vastenavond(svierder)'
komt dit woord ook in heel Wallonië als romaanse
familienaam met een vrij lage frequentie voor: Carême, Carême,
Carem(m)e, Carême. In Zuid-Limburg is deze familienaam ook
enigszins verspreid, maar dan in de spellingvariant Quarem(e)
(102/96 Limb.).
4. Fossiele beroepsnamen
Ook in Limburgse familienamen die naar het beroep van de eerste
naamdrager verwijzen, kan men heel wat regionale dialectkenmerken
aantreffen. Het kan daarbij gaan om de dialectische
uitspraak van de beroepsnaam die in de familienaam is overgenomen,
zoals bij de naam Smeets, waar de lange ee conform is aan
het Limburgse smeed voor smid. De spelling kan daarbij soms
verraderlijk zijn. Zo lijkt in de West-Limburgse familienamen
Windmolders (332/298 Limb./10 Luik) en Wintmolders (172/159
Limb./3 Luik), die vooral thuis zijn in Nieuwerkerken en Wellen, de
oude o uit het Latijnse grondwoord molinarius bewaard te zijn en de
umlautregel dus niet gewerkt te hebben. Aannemelijker is echter dat
de o hier een oude grafie is voor de korte ö (zoals in höbben en
röstig) en er dus ook bij dit woord wel degelijk umlautswerking heeft
plaatsgevonden (MARYNISSEN 1994: 6). In de variant Mulders
(468/243 Limb.), die in het noordoosten van Limburg voorkomt, is
de umlaut van de o dan weer duidelijk herkenbaar in de spelling.
261