VAN DE STREEK - Variaties

gemeenten Borculo en Eibergen komen naast essen enkele enken
voor, vooral in het westelijke deel van die beide gemeenten. De
andere Achterhoekse gemeenten noemen deze bouwlanden eveneens
enk, behalve de zuidelijk gelegen gemeenten Dinxperlo, Gendringen,
Wisch, Doetinchem, Hummelo en Keppel. Daar worden ze vaak
aangeduid met de benaming veld. 4
D.P. Blok neemt aan dat de naam enk verdrongen is door es. Die
veronderstelling gaat in ieder geval op voor een stuk bouwland dat in
Barchem ligt, pal tegen de gemeentegrens met Borculo. In
archiefstukken uit de 18e eeuw wordt dit bouwland Enk genoemd,
terwijl de ernaast gelegen weide dan Enkmaat heet. De naam
Enkmaat verdwijnt als de weide na 1774 omgezet wordt in
akkermaalsbos dat dan de in die tijd modieuze naam Morgenster
krijgt. De boer die vanaf het begin van de vorige eeuw de Enk
bebouwd heeft, noemt hem echter Es. De verandering van naam
moet hebben plaatsgevonden in de 19e eeuw, mogelijk als gevolg
van het feit dat boerderij en de erbij behorende gronden door
verkoop van eigenaar en pachter veranderen. 5
Een andersoortige naamsverwisseling tussen es en enk stelt Loes
Maas aan de orde in haar inleiding op Boerderij- en veldnamen van
Winterswijk 6
. Zij beschrijft dat op 19 e
- en 20 e
-eeuwse topografische
en kadastrale kaarten een aantal bouwlanden vermeld staat als enk:
Mister Enk en Corler Enk (1852), Den Middel Enk (ca. 1940). Ook
met de naam Scholtenenk is iets dergelijks aan de hand. In 1919
koopt de gemeente Winterswijk dit bouwland, dat gelegen is in het
noorden van het dorp, met het doel er woningen te bouwen. In
gemeentelijke stukken wordt het dan steeds Scholtenenk genoemd.
Kennelijk hebben deze cartografen en gemeentelijke bestuurders
moeite gehad de naam es te aanvaarden! Ten onrechte, want bij de
rond 1985 uitgevoerde veldnameninventarisatie in Winterswijk heeft
geen enkele informant een perceel grond enk genoemd. Ook
onderzoek in archieven, uitgevoerd door Loes Maas, levert in
Winterwijk slechts essen op; bijvoorbeeld de in 1642 vermelde
Grooten Pleggenpoelder Esch, de Pastoors Esch (uit 1646/47), de
Balink Esch, de Misteresch en .... de Scholten-esch (in stukken uit
1811). Gelukkig is de gemeentelijke naamgeving slechts één keer in
de fout gegaan, want later gebouwde wijken heten Beuzenes,
Balinkes en Zuilenes.
172