VAN DE STREEK - Variaties

namen - vaak zijn het dan namen van het type Van de(r) - of
verwijzingen naar het beroep van de persoon in kwestie
(MARYNISSEN 1999: 11-12).
Dat eigenschappen van dieren gemakkelijk overdraagbaar zijn op
mensen blijkt duidelijk uit Dialectenboek 5. In vergelijking met
dieren waarin heel wat dierenvergelijkingen van het type 'zo sluw
als een vos, zo dom als een koe of zo scheel als een otter' besproken
worden. Een persoon kan dus De Vos genoemd worden omdat hij of
zij sluw is, maar evengoed kan het te maken hebben met een uiterlijk
kenmerk: iemand met rood haar krijgt gemakkelijk de bijnaam Vos.
Ook in Oost-Vlaanderen kunnen we een aantal familienamen in deze
groep onderbrengen. Een naam zoals De Rouck komt er bijvoorbeeld
meer dan 800 keer voor. Andere varianten van deze naam, zoals De
Roeck, zijn nog populairder en hebben een hoge concentratie in
Antwerpen en Oost-Vlaanderen. De Brabandere (1993) verklaart de
diverse roek-namen als een bijnaam voor iemand met een donkere
huidskleur of haarkleur, zoals De Ra(e)ve, een naam die eveneens
goed vertegenwoordigd is. Vogelnamen als roek en raaf vertonen in
de dialecten weinig lexicale variaiie. De Rouck (of een
spellingvariant ervan) zou eventueel een beroepsaanduiding kunnen
zijn; in het dialect van Antwerpen en Zeeland is roeke of rouc
immers bekend als de naam voor een veldwachter of een
gerechtsdienaar. Ook hier kan de zwarte kleur (van het uniform?)
het benoemingsmotief geweest zijn.
Natuurlijk treffen we in het Oost-Vlaamse bestand familienamen aan
die een echt dialectwoord als basis hebben. De opvallendste en vrij
veel voorkomende benamingen De Kerpel en Meirlaen - De
Meerleer bekijken we hieronder iets meer in detail. Minder
frequente namen gebaseerd op een diernaam komen uiteraard ook
aan bod.
3.1. Over karpers en andere vissen
De familienaam De Kerpel (750/ 561 OV) komt, zoals op kaart 1 te
zien is, vrij vaak voor in (oostelijk) Oost-Vlaanderen. Kerpel is een
oostelijk Oost-Vlaamse dialectnaam voor de 'karper'. De Standaardnederlandse
naam karper heeft in het Nederlandse taalgebied heel
wat gewestelijke varianten. Het WNT noemt kerper, keiper, kurper
306