VAN DE STREEK - Variaties

2. In nomine patris e(s)t filius
Limburg maakt deel uit van een groot zuidoostelijk gebied waar een
opvallend hoog aantal familienamen zogenaamde patroniemen zijn.
Dat zijn namen van het type Jans(s)en(s), Peeters, Claesen(s), die
afgeleid zijn van de voornaam (Jan, Peter, Claes) van de vader. Uit
een studie van A. Marynissen (1994: 3) blijkt dat maar liefst 38 van
de 50 meest voorkomende familienamen in Belgisch Limburg van
het patroniemtype zijn. De dialectuitdrukking 'Jan, Pier en Claos'
voor 'iedereen, alleman' weerspiegelt meteen de top-3 van de
frequentste Limburgse familienamen aan Belgische zijde: Claes,
Peeters en Janssen. Deze manier van identiteitstoekenning door
verwijzing naar de vader is in Limburg heel gewoon. Reeds lang
voor de familienamen een officieel karakter hadden en ook nog een
hele tijd daarna kreeg zowat iedereen in zijn lokale gemeenschap een
bijnaam. Indien die neutraal van aard was, dan bestond hij vaak uit
één of een reeks vadersnamen van het type 'Jef van Zjang van Zjier
van Kuubke' (Jozef van Jan van Gerard van Kobusje). Tot
halverwege de 20ste eeuw werd in menig Limburgs dorp de
meerderheid van de inwoners nog bijna uitsluitend aangeduid met
dergelijke lokale bijnamen en speelde de officiële familienaam
slechts een marginale, papieren rol. Het is dan ook niet
verwonderlijk dat heel wat familienamen eveneens vadersnamen
zijn.
Het patroniem Kenen is volgens Debrabandere (1993: 775) een
Brabants-Limburgse vleivorm van de doopnaam Christianus. Van de
reeks familienamen die hierop teruggaan, kunnen die met een lange
klinker en het zwakke genitiefsuffix -en als typisch Limburgs
beschouwd worden: Kenens (667/462 Limb./98 Antw.), Keenens
(24/22 Limb.), Keenen (33/32 Limb.). De variant Keenen komt
hoofdzakelijk in Meeuwen-Gruitrode en omgeving voor, terwijl de
familie Keenens in Beringen en omstreken woont. De dragers van de
familienaam Kenens vindt men in de ganse provincie Limburg, met
uitzondering van het zuidoosten. In Oost-Limburg treft men de
familienaam Caenen (236/129 Limb./41 West-Vlaanderen) en zijn
gemoderniseerde spellingvariant Kaanen (24/13 Limb.) aan. Deze
namen gaan volgens Debrabandere (1993:236) eveneens terug op de
voornaam Christianus, maar dan via de Middelnederlandse vleivorm
254