VAN DE STREEK - Variaties

More documents

Recommendations

Info

In lieftuchten, bakhuizen, kloppenkamers komen nieuwe bewoners. Op brinken van boerderijen krijgen brinksitters hun eenvoudige behuizingen in ruil voor hand- en spandiensten. Tegenover een Olthuis komt een Nijhuis, naast een boerderij Wesselink staat een Oude of Olde Wesselink. Klein Breteler is een kotter naast Breteler en soms, om het verschil nog duidelijker te maken, naast Groot Breteler. Als er een klein huis gebouwd wordt op het erve Schipholt dan heet dat Lutke Schipholt. De Nij- en Olde-namen concentreren zich vooral in Twente en dan oplopend van zuidwest naar noordoost. De Klein- en Groot-namen komen vooral in Zuid-Salland tegen de Gelderse grens veelvuldig voor. KAART 2: Old/Nij (NRF Over ij se l p. 55): procentueel aandeel 154
1. Hoo loat ie oe schrieven? De naam was een dialectnaam. Deze werd schriftelijk vastgelegd door klerken in dienst van klooster- of herengoederen, die voor de hogere leenheren alles op papier zetten. Aanvankelijk was voor Twente de bisschop van Utrecht de leenheer. Na de Reformatie ging dit beheer over naar de Staten van Overijssel, in Zwolle. Bij hun beschrijving in akten gingen de klerken van de algemeen Nederlandse taal uit, zeker vanaf de tweede helft van de zeventiende eeuw. Waar iemand aankwam met olde schreef men graag oude en als er een getuige verscheen die zich Wesselinkjans noemde, schreef de klerk in de akte: Johannes Wesselinck. De -w&namen, -wa/mamen en -/zw/snamen worden keurig genoteerd. Men komt bijvoorbeeld nauwelijks -hoesnamen tegen, hoewel niemand ooit in zijn streektaal -huis als uitgang van zijn naam zal uitspreken. De vraag "Hoo het ie en hoo loat ie oe schrieven" (Hoe heet je en hoe laat je je schrijven) is geen overbodige vraag, maar is, tot een recent verleden, vele malen gesteld. Een opvallend detail in de genoemde vraag is het woord loat. Men schreef zelf niet; namen werden genoteerd door de schrijver. Overijssel hoorde, zoals gezegd, tot in de zeventiende eeuw, onder de naam Oversticht bij het Sticht Utrecht. Na de Reformatie waren het de Ridderschap en Steden in Zwolle die, officieel vanaf 1648, de voormalige klooster- en kerkgoederen beheerden. Ook toen kwamen veel rentmeesters uit westelijke gebieden. Als dan in 1811 de gemeenten ontstaan als vervanging van de oude bestuurslaag van marken, zijn er in deze streek weer veel burgemeesters uit andere gebieden. Deze burgemeesters waren primair verantwoordelijk voor de registratie van de namen van de inwoners: ambtenaar van de burgerlijke stand. Bovengenoemde veronderstelling is niet gewaagd. Onlangs nog ondersteunde B. Slicher van Bath, emeritus hoogleraar van Wageningen en auteur van o.a. Mensch en Land in de Middeleeuwen, mij mondeling hierin. Wel voegde hij er aan toe dat men altijd moet blijven zoeken naar meer onderbouwing van zo'n veronderstelling. Onder invloeden van elders ontstonden genoemde veranderingen als huis i.p.v. hoes, oud voor old, kortom Nederlands voor Twents. 155
Page 1:
HET DIALECTENBOEK 6 VAN DE STREEK D
Page 4 and 5:
© Stichting Nederlandse Dialecten
Page 6 and 7:
Het dialectenboek Het dialectenboek
Page 9 and 10:
INHOUDSOPGAVE Voorwoord 9 Magda Dev
Page 11:
OOST-VLAANDEREN 303 Veronique De Ti
Page 14 and 15:
oots en onthult ons een rariteitenk
Page 16 and 17:
wordt. 1 Het is haar bedoeling een
Page 18 and 19:
de totstandkoming en vastlegging va
Page 21 and 22:
Magda Devos HET LANDSCHAP IN EIGENN
Page 23 and 24:
verschijnsel dat dienst doet als ru
Page 25 and 26:
woonplaats, is het een onmogelijke
Page 27 and 28:
geen zekerheid over de aard en het
Page 29 and 30:
De kaartjes in het artikel zijn ont
Page 31 and 32:
Beide verschijnen ze onder een hele
Page 33 and 34:
asbenamingen: enerzijds het erfwoor
Page 35 and 36:
of modder. Deze groep van moeraswoo
Page 37 and 38:
Zompel is in oorsprong een verklein
Page 39 and 40:
Het woord gaver is ons enkel dankzi
Page 41 and 42:
2.3. Poelen en plassen De Nederland
Page 43 and 44:
Meer, net zoals de weidenaam meers
Page 45 and 46:
De waternamen waal, weel en wiel sl
Page 47 and 48:
'kouter' in familienamen — kouter
Page 49 and 50:
en meers is daarbij duidelijk het p
Page 51 and 52:
zich in het familienamenbestand in
Page 53 and 54:
omvatten graasland, houtgewas en we
Page 55 and 56:
kunnen zijn naar de Brusselse gemee
Page 57:
Gysseling, M., 'Oude toponiemen te
Page 60 and 61:
eens ronduit gevraagd, toen ik klei
Page 62 and 63:
Ook leuk: Nomen est omen. Wij bij h
Page 64 and 65:
Schrijfwijze is één. Uitspraak is
Page 67 and 68:
Jan Wauters DE ECHOPUT UIT MIJN KIN
Page 69 and 70:
Vliet voor schepen in herstelling.
Page 71 and 72:
zullen worden. Tot meer begrip voor
Page 73 and 74:
Stel u geen koppel vredesduifjes vo
Page 75 and 76:
nood aan een heel eigen huistaal, e
Page 77:
Moge God en Gerrit Komrij dat verho
Page 80 and 81:
het opgroeien komt men spontaan in
Page 82 and 83:
meteen herkenbaar; de familienaam D
Page 84 and 85:
samenstellingen of afleidingen. Ind
Page 86 and 87:
umlaut" heet, maakte van de Oudnede
Page 88 and 89:
klankevolutie: in het noordoosten,
Page 90 and 91:
KAART 3: Familienamen Wouter s/Wolt
Page 92 and 93:
KAART 4: Familienamen met oud/old/a
Page 94 and 95:
Noten 1. Bij een populair Limburgs
Page 96 and 97:
Bibliografie Debrabandere, F., Woor
Page 98 and 99:
Deze feiten van v en z aan het begi
Page 100 and 101:
Fisser Flap Fleer Fleeren,van Fliet
Page 102 and 103:
Hoe dat ook zij - het zou van geval
Page 104 and 105:
Zo bekend als het buiten Friesland
Page 106 and 107:
dergelijke) de combinatie van de a
Page 108 and 109: ervaren worden: er ontstonden namen
Page 110 and 111: zin van: handelaar, verkooper, leve
Page 112 and 113: Noten 0. De redactie - en Veronique
Page 115 and 116: Siemon Reker STRUIZENGA, BOYKEMA EN
Page 117 and 118: identiek uitgesproken, net als Huiz
Page 119 and 120: KAART 2: De familienaam Buikema Bei
Page 121 and 122: Tot besluit nog even terug naar het
Page 123 and 124: Weistra Westra Wierstra Wijkstra Wi
Page 125 and 126: Met woorden als Damster en Delfzijl
Page 127 and 128: Aty-namen treffen we duidelijk mind
Page 129 and 130: -4 oorspronkelijk kleinere van verd
Page 131 and 132: Noten 0. De redactie van deze bunde
Page 133 and 134: Siemon Reker en Harry Slot DRENTHE
Page 135 and 136: Van deze namen en hun dragersaantal
Page 137 and 138: waarvan "tenminste 50% van de drage
Page 139 and 140: 3. Van der Haar en anderen over -ig
Page 141 and 142: De uitspraak van koning is eenduidi
Page 143 and 144: Het WDD maakt het ons niet gemakkel
Page 145 and 146: 6. Scheper, Knigge en Moek Het WNT
Page 147 and 148: Een vrij veel voorkomende Drentse f
Page 149 and 150: Noten 0. Diverse personen - naast d
Page 151 and 152: Harrie Scholtmeijer OVERIJSSEL A. W
Page 153 and 154: tegenover. Kloeke (1954) beschouwde
Page 155 and 156: Zuiderzee-inpolderingen was de acht
Page 157: André Hottenhuis DE NIJE, GROTE HO
Page 161 and 162: kern Weerselo schrijven we Legtenbe
Page 163 and 164: echter krab (ben). Het woord brumme
Page 165 and 166: (Hellendoorn), Van Oortmerssen (Oot
Page 167 and 168: In de oostelijke provincies komen w
Page 169 and 170: die functie. Het woord rik voor afs
Page 171 and 172: Een kuil of poel is in het dialect
Page 173 and 174: A.H.G. Schaars GELDERLAND, EEN NAAM
Page 175 and 176: JANSEN KAART 2: Het voorkomen van d
Page 177 and 178: • 0.00— 0,99 £3 1,00—2,49
Page 179 and 180: In 1947 komen blijkens kaart 5 de n
Page 181 and 182: Standaardnederlands voorkomen, op g
Page 183 and 184: waarvan slechts 3 keer in Bergh). D
Page 185 and 186: KAART 9: Thuis en Thuys in 1993 De
Page 187 and 188: Westerholt 36 8 Zutphen 16, Arnhem
Page 189 and 190: Leendert Brouwer NOORD-HOLLAND, ZUI
Page 191 and 192: inheemse namen tussen de frequente
Page 193 and 194: plaatsnaam Zwieten (918-948 cop. ei
Page 195 and 196: 2.4 Nu we in de microtoponymische s
Page 197 and 198: 3.0 In Noordwest-Nederland valt een
Page 199 and 200: een zelfstandig naamwoord in onderw
Page 201 and 202: Met behulp van de dialectgeografie
Page 203 and 204: Een groot deel van de Den-namen kom
Page 205 and 206: o kunnen zijn, waarmee de naamdrage
Page 207 and 208: Noord- en Zuid-Nederland: de opgave
Page 209 and 210:
17de eeuw handhaafde zich daar de f
Page 211 and 212:
Brabant, dat ook een stuk Zuid-Holl
Page 213 and 214:
Heeroma, K., Hollandse dialectstudi
Page 215 and 216:
Jan Berns VAN AALBRECHTSE EN BREUNE
Page 217 and 218:
dezen niets op, terwijl het bekend
Page 219 and 220:
voorbeelden, zoals vate (dialectisc
Page 221 and 222:
van Scherpenisse: 4 Serooskerke, Tu
Page 223 and 224:
Piet Vos NOORD-BRABANTSE FAMILIENAM
Page 225 and 226:
namen met meer dan 100 naamdragers,
Page 227 and 228:
1967: 100 en 110 en Goossens 1978:
Page 229 and 230:
oosten van die lijn nog wel driekwa
Page 231 and 232:
KAART 2: 'ramaker': -de-/-j-/-0-, u
Page 233 and 234:
3.1. De dialectwoorden en de famili
Page 235 and 236:
Mutsaers en Mutsaerts. Daarnaast zi
Page 237 and 238:
woordenboek (EDW) bij mutsel en gee
Page 239 and 240:
[moesjoet], mutsaardhout, mutsaards
Page 241 and 242:
Ton van de Wijngaard LIMBURGSE FAMI
Page 243 and 244:
Hetzelfde geldt ook voor de dialect
Page 245 and 246:
Sittard gegroepeerd en centraal in
Page 247 and 248:
Vaak zijn familienamen die zijn ont
Page 249 and 250:
nodig was, was het maken van spaakw
Page 251 and 252:
van Heerlen, Waubach, Eygelshoven,
Page 253 and 254:
ij de verklaring van deze groep fam
Page 255 and 256:
uit het midden en zuiden van de pro
Page 257 and 258:
Rob Belemans BELGISCH LIMBURG "HOE
Page 259 and 260:
Canin. De atf/ee-klinkerwisseling t
Page 261 and 262:
vinden is. In dat laatste gebied tr
Page 263 and 264:
denkt hij aan een ontlening uit het
Page 265 and 266:
Wie een familienaam ziet die verwij
Page 267 and 268:
kuiper betekent en afgeleid is van
Page 269 and 270:
ontrondingsproduct van de korte u u
Page 271 and 272:
Aldeneik. Dat de dialecten de ontwi
Page 273 and 274:
afkomstig van het gelijknamige West
Page 275:
Noten 1. Deze aantallen werden ontl
Page 278 and 279:
1. Fonologische kenmerken 1.1. De h
Page 280 and 281:
meer voorkomt dan het weglaten van
Page 282 and 283:
mate voor in de provincie. Als voor
Page 284 and 285:
1.6. De uitgang -ng In tweelettergr
Page 286 and 287:
werden, algemeen gebruikelijk moet
Page 289 and 290:
Jacques Van Keymeulen DE 430 FREQUE
Page 291 and 292:
2.1. Afstammingsnamen naar de vader
Page 294 and 295:
3. Woonplaats- en herkomstnamen Bij
Page 296 and 297:
gouwen), en Dekempeneer (
Page 298 and 299:
=Mnl. voor Binche, H), Spinnoy (
Page 300 and 301:
epaalt, wellicht ook beeldsnijder),
Page 302 and 303:
umlaut, hoewel we dat in Brabant zo
Page 304 and 305:
windbuil, opschepper), Crab, Craps
Page 306 and 307:
Noten 1. Onze gegevens zijn gebasee
Page 308 and 309:
2. Vroeger, hier en nu Door Oost-Vl
Page 310 and 311:
namen - vaak zijn het dan namen van
Page 312 and 313:
goed verspreid, en dat vindt zijn w
Page 314 and 315:
naam dan als bijnaam en hij verwijs
Page 316 and 317:
groenselaar, grasselaar en gruisela
Page 318 and 319:
oostelijke boek-\ormen, en dat boek
Page 320 and 321:
materiaal (opgevraagd in de jaren '
Page 322 and 323:
de korte vorm van Notte- misschien
Page 324 and 325:
Een andere benaming die in Vlaander
Page 326 and 327:
een afleiding van poest(e) 'koestal
Page 328 and 329:
de dialectkaart van de timmerman (k
Page 330 and 331:
Noten 0. Diverse collega's waren in
Page 332 and 333:
Teirlinck, I. , luid-Oostvlaandersc
Page 334 and 335:
Joon(n)ekindt. In dat geval gaat he
Page 336 and 337:
dubbelganger vindt in een perfect p
Page 338 and 339:
usscop, gulde), maar u voor ;' in r
Page 340 and 341:
hoort. Het huidige verspreidingsgeb
Page 342 and 343:
heeft de variant Vandenbossche in d
Page 344 and 345:
wegneemt dat ook elders, minder gec
Page 346 and 347:
en Hongenae zijn zoals gezegd typis
Page 348 and 349:
Een goede illustratie biedt ook de
Page 350 and 351:
familienamen mondt dan ook onvermij
Page 352 and 353:
Bibliografie De Bo, West-Vlaamsch i
Page 354 and 355:
Duinkerke, maar ook van Calais. In
Page 356 and 357:
KAART 1: Immigratie in Halluin in h
Page 358 and 359:
West-Vlaanderen en westelijk Oost-V
Page 360 and 361:
3. Autochtone Vlaamse familienamen
Page 362 and 363:
Schre(e)jheere (zeldzaam in de omge
Page 364 and 365:
sommige verwante namen in Frans-Vla
Page 366 and 367:
Noten 1. http://geonome.metaphor.be
Page 369 and 370:
Ann Marynissen WEGWIJZER NEDERLANDS
Page 371 and 372:
met merendeels de Vlaamse plaats- e
Page 373 and 374:
INLEIDINGEN EN METHODEN Een inleidi
Page 375 and 376:
1.2. Microtoponymie, toponymische b
Page 377 and 378:
2.2. Familienamen Debrabandere, F.,
Page 379 and 380:
3. Andere namen Brok, H., Enkele bl
Page 381:
ONDERWIJS Naamkunde wordt op dit og
Page 384 and 385:
Al. PUBLICATIES LANDELIJK HANDBOEKE
Page 386 and 387:
P. van Veen, i.s.m. N. van der Sijs
Page 388 and 389:
Leuvense Bijdragen, sinds 1896. Het
Page 390 and 391:
S.J.H. Reker, Omgekeerd is ook wat
Page 392 and 393:
HULPMIDDELEN H. Bloemhoff, Fonologi
Page 394 and 395:
K.D. Schönfeld Wichers, Woordenboe
Page 396 and 397:
• Noord-Holland HANDBOEKEN, OVERZ
Page 398 and 399:
• Zuid-Holland HANDBOEKEN, OVERZI
Page 400 and 401:
H. Scholtmeijer, Zuidutrechts woord
Page 402 and 403:
Van dialect tot turbotaal. De toeko
Page 404 and 405:
lz. 28-30; nr. 6, blz. 23-25;Veldek
Page 406 and 407:
• Antwerpen en Vlaams-Brabant HUL
Page 408 and 409:
W. Pee, Het Westvlaams. In: West-Vl
Page 411 and 412:
BI. LANDELIJKE INSTITUTEN EN INSTEL
Page 413 and 414:
Koninklijke Bibliotheek Albert I Ke
Page 415 and 416:
Stichting Het Drentse Boek Postbus
Page 417 and 418:
• Zuid-Holland Stichting Streekta
Page 419 and 420:
Veldeke-Limburg Secretariaat: Kerkw
show all

VAN DE STREEK - Variaties

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

Delete template?

Save as template?