VAN DE STREEK - Variaties

uit het midden en zuiden van de provincie. Het dialectwoord piepel
is een leenwoord uit het Romaans en gaat terug op het Latijnse
papilio. De ontlening dateert uit de Romeinse tijd. De Romeinen
gebruikten het woord papilio in twee betekenissen: 'vlinder' en
'tent'. De tweede is metaforisch uit de vlinder-betekenis ontstaan.
Waarschijnlijk sloegen de Romeinse soldaten aan de ingang van hun
tenten het tentzeil naar twee kanten omhoog, zodat de tentingang de
vorm kreeg van twee vlindervleugels. Ook het moderne Franse
woord papillon gaat op het Latijnse woord terug.
De meest verspreide uitspraakvariant van het woord in de Limburgse
dialecten is piepel. Heel het zuidelijk deel van de provincie gebruikt
die uitspraak. Alleen in een klein gebiedje tussen Sittard en
Maastricht komt in de plaatselijke dialecten de vorm pepel voor. In
de binnenkort te verschijnen aflevering over de woordenschat van de
fauna van het Woordenboek van de Limburgse Dialecten worden
onder meer de volgende plaatsen genoemd: Limbricht, Urmond,
Stein, Sittard, Geleen, Meerssen, Valkenburg en Wijlre. De
verspreiding van de dialectuitspraak pepel is ook nog eens getoond
in kaart 6. Vergelijk met kaart 5 maakt dan al heel snel duidelijk dat
het dialectwoord voor de vlinder in deze streek wel moet hebben
bijgedragen tot het ontstaan van de familienaam. De wisseling van
-ie- naar -ee- komt in de dialecten in het genoemde gebied overigens
wel vaker voor: brief wordt daar als breef uitgesproken, lief als leef,
diep als deep, etc. Opmerkelijk is verder dat de uitspraakvariant
piepel, die zoals gezegd vooral in Zuid-Limburg voorkomt, niet tot
de vorming van een familienaam *Piepels heeft geleid.
Tot slot
De in deze bijdrage besproken familienamen zijn slechts enkele
voorbeelden van dialectverschijnselen die invloed hebben gehad op
het ontstaan en de vorming van Limburgse familienamen. Bij de
familienamen die zijn gevormd uit beroepsnamen zijn er uiteraard
nog wel meer te noemen zoals de naam Schreurs naast het dialectwoord
schreur of sjreur 'kleermaker' of Mullenders naast het Zuid-
Limburgse muilender of muileter 'molenaar'. Hopelijk hebben ze
wel duidelijk gemaakt dat de dialectologie een belangrijke bijdrage
kan leveren bij de verklaring van de herkomst van onze
achternamen.
251