VAN DE STREEK - Variaties

Het WDD maakt het ons niet gemakkelijk de verleden tijden van de
werkwoorden te bepalen: voorbeeldzinnen moeten het gebruik
duidelijk maken en op basis van de toegevoegde plaatsaanduidingen
is het de gebruiker die een kaart moet tekenen. Tegelijkertijd is het
WDD uiteraard wel de meest actuele informatiebron, die wij
dankbaar geraadpleegd hebben.
De verleden tijd van een sterk werkwoord als gaon 'gaan' is onder
meer gunk naast gung. Als wij het goed zien, is gung 'ging' de vorm
die vooral in Noord-, Midden- en Zuidoost-Drenthe voorkomt,
terwijl gunk de zuidelijke variant is en dan vooral zuidwestelijk.
Voor hangen 'hangen' (hung en hunk) zien we een vergelijkbaar
patroon. Bij komen 'komen' lijkt kwaamp en kwamp tot het zuiden
beperkt, de eerste vorm uitsluitend westelijk.
Ook van werkwoorden met niet-nasale stam vinden we het
verschijnsel dat hiermee in verband gebracht moet worden. Vallen
'vallen' heeft in het zuiden als verleden tijd, 3e pers. enkelvoud, volt
(in het WDD soms gespeld als völd). Van tellen 'tellen' geeft het
WDD geen Zuidwest-Drents parallel voorbeeld, maar dat is tolt zoals
op enkele zuidelijke plaatsen zwölt opgegeven wordt voor zwellen
'zwellen'. Bij mennen 'mennen' moet mönt 'mende' toegevoegd
worden. Van holden 'houden' is dezelfde vorm höldt 'hield', schöldt
'schold' (beide malen volgens de spelling van het WDD), slèut
'sloeg' bij slaon 'slaan' e.d.
Juist in het zuidwestelijke deel van Drenthe hebben heel wat
werkwoorden een sterke (!) verleden tijd die in de derde persoon
enkelvoud gekenmerkt wordt door een finale plofklank die dezelfde
articulatieplaats heeft als de laatste medeklinker en anders een t is:
m -> P kwaamp
ng -> k gunk
n -» t mönt
1 -> t volt
0 -> t slèut
Het heeft er alle schijn van dat de tegenstelling Meyehnk-Meijering
onderdeel uitmaakt van een interessant breder geheel van
verschijnselen in het Drents. Het strekt zich uit tot ook nietwerkwoordelijke
zaken, blijkens de volgende gevallen die aan het
WDD ontleend zijn. Telkens is de daar aangegeven geografische
139