VAN DE STREEK - Variaties

wegneemt dat ook elders, minder geconcentreerd en minder talrijk,
Vandenbroucke 's te vinden zijn. Meer dan bij de andere tot nu toe
behandelde familienamen moet spelling hier gescheiden worden van
uitspraak. Biedt de w-spelling in Vandenbussche een perfecte
afspiegeling van de uitspraak van de klinker in bos zoals we die ook
nu nog in de West-Vlaamse dialecten kennen, de ow-spelling staat
niet voor een vroegere en hedendaagse (diftongische) ow-uitspraak,
zoals we die nu produceren in woorden als koud en mouw 19
. In
Middelnederlandse teksten uit Vlaanderen komt vaak de spelling ou
voor oe voor, met name voor klanken als k (bouc), p (roupen) en ƒ
(behouf). 20
Het spellingteken ou is, net als het spellingteken oe
overigens, van Franse oorsprong. Vermoedelijk stond het grafeem ou
oorspronkelijk voor een lange oo-uitspraak, maar feit is dat die oouitspraak
sinds het begin van de 14 e
eeuw plaats gemaakt heeft voor
de oe-uitspraak die wij nu in deze woorden kennen. De ow-spelling
was overigens niet exclusief Vlaams, ook in oude teksten van
Zeeuwse, Brabantse of Hollandse oorsprong is deze schrijfwijze wel
eens, maar veel minder frequent, terug te vinden 21
. Hoe dan ook, in
de familienaam Vandenbroucke is die oude schrijfwijze bewaard
gebleven. Was ou ooit de courante spellingwijze voor oe in het
huidige West- en Oost-Vlaanderen, tegenwoordig wonen veruit de
meeste Vandenbroucke's in het westen van dat gebied, binnen de
West-Vlaamse provinciegrenzen dus. Hetzelfde geldt overigens voor
de verwante maar veel zeldzamere familienaam Opbrouck. Op
enkele uitzonderingen na wonen alle personen met de naam
Opbrouck in de omgeving van de West-Vlaamse stad Kortrijk.
Twee in het oog springende namen zijn Liefhooghe en Hongenae.
Deze twee, weinig frequent en alleen in West-Vlaanderen
voorkomende, namen hebben iets met elkaar gemeen: ze bevatten
een h waar je er geen zou verwachten. De 'ongemarkeerde' vormen
zijn Liefooghe en Ongenae. De eerste naam komt vooral in West-
Vlaanderen voor, de tweede kent een concentratie in het noorden van
de provincies West- en Oost-Vlaanderen. Liefooghe laat zich
interpreteren als een toenaam voor iemand met lieve ogen. De naam
Ongenae (Ongenaden, Ongenaedefn), Onghena(e)...) gaat terug op
middelnederlands ongenade. De eerste naamdragers kregen deze
weinig vleiende toenaam dus vermoedelijk omwille van hun
onbarmhartig karakter. 22
In elk geval is er geen enkele reden om aan
340