VAN DE STREEK - Variaties

Teake Hoekema en Siemon Reker
MUD, TOLSMA, SOEPBOER
EN ANDERE FAMILIENAMEN IN FRIESLAND
1. Stem in woordenboeken
FRIESLAND
Het Fries heeft de beschikking over allerlei mooie woordenboeken,
van een serie lokale verzamelingen tot het grote en nog niet
voltooide Wurdboek fan de Fryske taal/Woordenboek der Friese taal
dat sinds 1984 bezig is te verschijnen. 0
Een heel plezierig - want
handzaam en rijk voorzien - lexicon is het tweedelige Frysk Wurdboek
van J.W. Zantema. Dat dateert van hetzelfde jaar als de grote
broer en is het derde in een serie van dit soort handwoordenboeken,
in een reeks die P. Sipma en Y. Poortinga begonnen (1934) en die
vervolgd werd met de bewerking door H.S. Buwalda, G. Meerburg
en Y. Poortinga (1956).
Wie in het Fries-Nederlandse deel van Zantema de letter V opzoekt,
ziet dat deze 22ste letter van het alfabet in de Friese spelling als
beginletter niet voorkomt en op dezelfde bladzijde als waarop de U
eindigt, wordt daarom al met de W begonnen (blz. 1151). Van veel
woorden wordt de uitspraak toegevoegd en bij de letter V staat dat
aangegeven als [fe:], zeg maar fee. Stem wordt in deze context
stemloos en dat drukt de Friese spelling systematisch uit. Dat de
Friese lijst van plaatsnamen desondanks Vegelinsoord bevat, is dan
een kleine surprise op de voorlaatste bladzijde van het boek, 1219.
Voor de Z geldt hetzelfde. Hij staat wel apart aangegeven maar
verder volgt geen enkel woord, immers "Deze komt in de Friese
spelling niet voor als beginletter" (blz. 1213). Hier bevindt zich de
kleine verrassing in de uitspraaknotatie, want na de uitspraak fee
voor de naam van de V hadden we set voor de Z verwacht; Zantema
(niet Santema!) noteert evenwel zet.
93