VAN DE STREEK - Variaties

nood aan een heel eigen huistaal, een gemeenschappelijke identiteit.
Gelijk te zijn, maar anders. Een aantal woorden en uitdrukkingen
vereigenden, verengden het dialect en hadden een emotionele
zeggingskracht die voor alle familieleden en alleen voor hen
navoelbaar was. Alleen bij hen kon je "boven god zijn gelofte" een
extraatje verwachten, helaas ook "in belet van deugden" ongelegen
binnen komen vallen, of kon de koek, het vlees of de kaas "zo dun
als de liefde" gesneden worden. Flinterdun is toch niet helemaal
hetzelfde. Of nog, na een copieuze maaltijd van tafel opstaan en
bedanken met de woorden "eerlijk zuster, 'k en kan nie meer."
Het was goed ja, maar het was. Vandaag de dag ontwikkelen wij niet
meer dat gevoel van eigenheid in verbondenheid dat zo
vanzelfsprekend was binnen een kleine gemeenschap. Die
beslotenheid van een familie, een gezin is weg. Een dorp is inderdaad
een verbrokkelde, amalgame samenleving geworden, en dat
niet alleen omdat een paar Turkse of Marokkaanse of andere
asielzoekende gezinnen er in rondlopen. Ook onze eigen kinderen,
onze neefjes en nichtjes trekken de wijde wereld in. Trouwen elders,
weten beter hoe het er in Londen of New-York aan toe gaat dan in
oma's huisje. De school, de tv en steeds meer het internet, leert hen
een nieuwe taal, voor een nieuwe wereld en een nieuwe tijd. Ze
kennen en spreken nog wel wat dialect, op café of onder vrienden,
maar dat heeft vaak zijn eigen nestgeur, zijn eigen kraak en smaak
verloren, is afgevlakt tot een tussentaal veelal. Wie overal thuis is,
woont in Nergenshuizen en heeft geen eigen huistaal meer.
Soms, als ik nog eens aanleg op de Kleine Amer, hoor ik nog iets
van het oude, vertrouwde dialect dat eens mijn taalgevoelige
zenuwen prikkelde tot in de plooien van mijn jongensziel. Op die
taal heb ik toch mijn leven en mijn Nederlands geënt.
Maar wie spreekt nog die basistaal van woonst, winkel en wijk?
Haast allemaal verdwenen nu onder een laag asfalt, vervangen door
villa-fermettes in de wei waarop wij voetbalden. Sjotten. En ravotten.
Waarom spreek ik zelf mijn eigen dialect niet meer? Omdat ik het
niet meer ken, wel nog herken.
Heb het ongetwijfeld te ver gebracht. Te ver weg van huis, thuis en
de taal van toen.
71