VAN DE STREEK - Variaties

woordenboek (EDW) bij mutsel en geeft er de volgende verklaring:
"wschl. afl. bij mnl. mutsen 'afsnijden', wschl. afl. van een aan een
Romaanse taal ontleend woord dat ook in muts 'netmaag, vulva'
voortleeft. HCTD XIII 369" 10
.
De familienaam Musters en de woordvarianten musterd en muster
zijn dus duidelijk metathesisvormen. Dat blijkt ook uit het WNT,
waarin motsen en moetsen als lemma's zijn opgenomen. Er wordt
verwezen naar Kiliaan, die volgens deze bron onder moetsen,
mutsen, mutilare, trancare het volgende opneemt: "1) Eigenlijk. Een
dier verminken, door b.v. een stuk van zijn oor of zijn staart af te
snijden (...). 2) Bij uitbr. Iemand dooden door hem het hoofd af te
slaan (...)."
Deze betekenis is dus kort samen te vatten als: verminken of doden
door afsnijden van min of meer vitale delen. Het is vrij duidelijk dat
'afsnijden' het benoemingsmotief is bij woordtypen als mutsaard,
mutserd en varianten (de afgesneden takken, het afsnijdsel, wordt in
bossen verzameld).
3.2. Conclusies uit de vergelijking van dialectkaart en
familienamenkaart
- Het gebied waarin de metathesis van -ts- > -st- voorkomt bij de
familienamen Mustert, Musterd en Musters komt goed overeen met
dat verschijnsel bij het dialectwoord (zie de kaarten 3 en 5). Dat
geldt evenwel niet voor de familienamen met niet-gereduceerd suffix
-aar(d)s: Mutsaers en varianten (zie kaart 4).
- Het dialect en de familienamen stemmen niet goed overeen wat de
vorm van het suffix betreft: een volle vorm -aar of een gereduceerde
vorm -er. In de familienamen treden de vormen op -aars in Noord-
Brabant sterk op de voorgrond. Ze zijn er veel beter verspreid dan de
dialectvormen mutsaard en mussaard, die vooral in de Vlaamse
provincies Antwerpen en Brabant te vinden zijn. De dialectvorm
mutserd is in het oosten van Noord-Brabant goed verspreid, maar is
als familienaam Mutsers slechts enkele malen in het zuidoosten van
de provincie overgeleverd.
233