VAN DE STREEK - Variaties

Heel ver weg, aan de Kaapse kust van Zuid-Afrika, hoorde ik de
voorbije maanden dan toch ook weer het geruis van een soort
Vlaams dialect, leek het wel. Met bijna West-Vlaamse tongval en
syncopen: bru(gh)e, zoals ze in Brugge zeggen voor bruggen, voëls
vlie(gh)en oor, vogels vliegen over, en is de dubbele ontkenning, je
moe nie huil nie, moe nie treur nie ook al geen West-Vlaams
verschijnsel? Oud-Vlaamse woorden als kombuis voor keuken of een
bijwoord als bra voor zeer of heel erg, bra warm b.v., een leer i.p.v.
een ladder, bloeien voor bloeden. Allemaal gehoord en nog volop in
gebruik daar, tot en met de dialectische, anderen zeggen platte
uitspraak van b.v. de Plattekloëffkloof dus op de Tafelberg en als
men mij vroeg waar ik verbleef kon ik ongegeneerd antwoorden: in
de Kloëfstraat, in Paarl, door de plaatselijke bevolking algemeen de
Perel genoemd. "Ek was daar tuiste" jawel. En alle
Afrikaanssprekenden/sprekendes: "Oëe, ons verstaan baie beter
Vlaams dan Hollands. " Allemaal zegden ze dat.
Ik weet dat Vlaams geen dialect is, net zomin als Afrikaans, maar
het klinkt toch allemachtig dialectisch. Het ruikt naar thuis, naar
hutsepot, boerewors, potjekos. Lekker. Lekker onder ons, lekker
thuis. Daar, thuis, wordt Afrikaans gesproken, ook door de bruinmensen,
de kleurlingen, maar naar buiten is het steeds meer Engels.
En zoals ons Vlaams heel lang door het Frans is aangestoken,
infecteert Engels nu het bedreigde Afrikaans. "Moe nie worrie nie"
zeggen de overlevers.
Sorry, ekskies of verschoning (allebei in gebruik) excuseert u mij
voor dit uitstapje naar het verste uithoekje van ons gezamenlijk
taalverleden. Maar ik vond het wel boeiend en verwarrend tegelijk,
die taalrelicten terug te vinden - heel verwant aan onze dialecten -
met een sterk thuisgevoel als gevolg. En dan te weten dat het sterk
op het Afrikaans leunend apartheidsregime juist de mislukte politiek
van de zgn. thuislanden toepaste, waar elke zwarte bevolkingsgroep
zijn eigen taal (taaltje) mocht spreken. Thuis in Ciskei, Transkei etc.
Engels en Afrikaans waren de cultuurtalen. En nu - de strijd is
gaande - dreigt het Afrikaans zoiets te worden als de taal voor thuis,
enkel en alleen een thuistaal.
72