VAN DE STREEK - Variaties

oosten van die lijn nog wel driekwart van de uitgestrekte provincies
Overijssel en Gelderland samen beslaat.
Interessant is het om op te merken dat, als we ons tot Noord-Brabant
beperken, het woordtype wagenmaker vooral in westelijk Noord-
Brabant voorkomt en contrasteert met karrenmaker in oostelijk
Noord-Brabant (zie WBD II. 1: 2693). Dat sluit aan bij Eylenbosch
(1967: 119) die opmerkt dat wagenmaker wel de naam lijkt in
streken waar "een vierwielige wagen het typische landbouwvoertuig
van een betrekkelijk welgestelde boerenbevolking uitmaakte" en dat
rademaker ruw gezegd voorkomt "in armere landbouwstreken, waar
de goedkopere kar het als voertuig bleef doen".
Zoals op kaart 1 te zien is, tekenen zich voor het hele WBD-gebied
(de provincies Noord-Brabant, Antwerpen en Vlaams-Brabant) vrij
aardig gebieden af voor de groep (globale) varianten radmaker,
rademaker, radenmaker, raderenmaker, raaimaker, raaiemaker en
ramaker. A
Kijken we nu op die kaart waar de diverse varianten in Noord-
Brabant voorkomen, dan merken we dat radmaker voorkomt in het
noordoostelijke gedeelte van de provincie, nl. in het Maaslands, het
Cuijks, in het noordoosten van het Noord-Meierijs en in het noorden
van het Peellands. De rest van het Oost-Noord-Brabants en van het
Midden-Noord-Brabants heeft voor het grootste gedeelte een van de
andere varianten. Raaimaker komt overal voor in het Oost-Noord-
Brabants en het Midden-Noord-Brabants behalve waar rademaker
gezegd wordt en raaiemaker komt hier en daar voor in het Noord-
Meierijs en het Kempenlands.
De benaming radenmaker wordt opgegeven voor Breda (het
Baronies) in 1836 in het woordenboek van Hoeufft en wijst er
wellicht op dat de benaming rad en radefnjmaker vroeger westelijker
voorkwamen. De varianten die voor ons in deze bespreking van
belang zijn, zijn raaimaker en raaiemaker, omdat ze de intervocalische
overgang d>j vertonen.
Over de verspreiding van het dialectwoord rade(n)maker (met alle
varianten) over een groter gebied dan dat van het WBD leest men bij
Eylenbosch (1967: 97): "Het benamingstype rademaker bestrijkt een
niet onaanzienlijk, overwegend zuidoostelijk gebied dat wij zeer
schematisch kunnen begrenzen door de lijn Brussel-Zwolle in het
225