VAN DE STREEK - Variaties

groenselaar, grasselaar en gruiselaar op, benamingen voor de
geelgors, die vooral in het noordoosten van Oost-Vlaanderen werden
opgetekend, muizelaar is een Oost-Vlaamse benaming voor de kneu
De benamingen meerlaan of meirlaan zijn in die ZND-enquête
vooral verzameld voor het zuiden en het oosten van Oost-Vlaanderen
en in het oosten van West-Vlaanderen. De familienaam die ermee
samenhangt komt echter vooral in de noordwestelijke hoek van
Oost-Vlaanderen voor, waar het dialectwoord merelaar is. De
familienaam De Meerleer komt vooral voor in het zuidoosten waar
merelaard en merelo gebruikt worden; merelaar (uitspraak
meereleir) is er echter niet volledig onbekend.
Uit de vogelfamilie is het niet alleen de merel die sporen achterliet in
het familienamenbestand, ook mussen en vinken ontbreken niet.
Deze namen hebben een grotere verspreiding, maar komen in een of
andere spellingvariant wel als regiospecifiek voor, nl. Mussche en
De Vincke. De eind-e in familienamen wordt in de bijdrage over
West-Vlaanderen grondiger besproken, maar ook in het westelijke
deel van Oost-Vlaanderen wordt deze eind-e nog heel vaak gebruikt.
In de huidige dialecten hoor je er musse en vinke, en niet mus en
vink (zie Marynissen 1999 + de kaart met de familienamen
VinkIVinke en de dialectkaart mus die daar is afgedrukt).
Dat nachtegalen hun naam hebben gegeven aan goede zangers is
duidelijk. De variant met de meeste naamdragers, Nachtergaele
(950), blijkt vrij vaak in Oost-Vlaanderen voor te komen (558
OV/163 WV). En de minder frequente vormen Agtergael (alleen in
Ninove) en Nachtergale (10 naamdragers in de omgeving van Gent
en Kruibeke) komen zelfs niet voor buiten onze provinciegrenzen.
Het WNT vermeldt i.v. nachtegaal dat nachtergaal en achtergaal
Zuid-Nederlandse vormen zijn. Het WVD tekende de vormen met -rin
haar eigen enquête van de jaren '90 nauwelijks op, maar in de
ZND-enquêtes uit de jaren '30 komt achtergaal nog frequent voor in
het zuiden van Frans-Vlaanderen en in het zuiden van Oost-
Vlaanderen, nachtergaal in Frans-, West- en Oost-Vlaanderen
(WVD 1996: 52-53 met twee kaarten). De r-vormen zijn duidelijk
terrein aan het verliezen. De familienamen Nachtegaal (2),
Nachtegael (187/ 101 OV) en Nachtegaele (165/ 51 OV/ 53 WV)
komen beduidend minder voor dan de vormen met -r-
312