VAN DE STREEK - Variaties

waren, met de voor de hand liggende betekenissen 'goede buur' en
'slechte buur', maar toponiemen, waarbij het Franse voisin zou
teruggaan op het oude Gallo-Romaanse vicinium, 'wijk'.
Vermoedelijk werden de Vlaamse persoonsnamen 'binnen het Frans-
Vlaamse menggebied' geconstrueerd naar het Franse voorbeeld. Wat
de oorspronkelijke betekenis van voisin in de Franse vormen ook
moge zijn ('wijk' of 'buur'), het ontbreken van een vorm als
*Ghebeur lijkt erop te wijzen dat de Vlaamse namen in den beginne
wel degelijk als eigenschapsnamen fungeerden voor 'kwade'
(slechte) en 'goede (ge)buren'. 8
Maar nu iets meer over de fonetische verschijningsvorm van de
naam, meer bepaald over de klinker eu in de laatste lettergreep. De
realisatie van lange uu als eu voor een volgende r is een typisch
westelijk Vlaams dialectkenmerk. In West-Vlaanderen (met
uitzondering van de oostrand) en in Frans-Vlaanderen klinkt zuur
als zeur en muur als meur 9
Hetzelfde geldt voor gebuur. Een West-
Vlaamse buur is dus een gebeur. De eu in de familienamen
Quaghebeur en Goeghebeur verraadt met andere woorden de
westelijke herkomst van deze namen. Ook achter de spelling ue
overigens, die we in deze familienamen ook, zij het in veel mindere
mate, terugvinden (Quaghebuer, Goeghebuer) kan een oude euuitspraak
schuilgaan. 10
Een typisch West-Vlaamse variant van een in Nederlandstalig België
veel voorkomende familienaam is Derudder(e). Het gaat hier om het
(West-)Vlaamse equivalent van de naam Deridder. Deze laatste
variant is bijzonder sterk vertegenwoordigd in de provincies Oost-
Vlaanderen, Antwerpen en Vlaams-Brabant. In het hele Nederlandse
taalgebied komen overigens familienamen met het element ridder
voor. Voorbeelden zijn de Noord-Nederlandse varianten Riddering,
Riddersma en Ridderman. Geen van die Noord-Nederlandse
verwanten bevat echter de klinker u.
Voor de vorm rudder(e) kunnen we niet terugvallen op onze huidige
dialectkennis, want hij maakt geen deel meer uit van onze
spreektaal. In Middelnederlandse teksten echter is ruddere met u
voor korte /' in het Vlaams de courante vorm voor ridder (ridder,
krijgsman). In de omgeving van de klanken p, b, l, n en ook r vindt
men in oude teksten vaker u voor /. Zowat overal in het zuiden van
het Nederlandse taalgebied komt dat type klinkerronding voor (bv.:
333