VAN DE STREEK - Variaties

Beide verschijnen ze onder een hele reeks van varianten en
vervormingen. Naast van (den) Heede staan onder meer (van) Hee,
van Heden(t), van (den) Eede(n), van Ee, Vanné en ten Heede. Nog
talrijker zijn de wisselvormen met e/'-vocalisme: (de) Heij, Heijink,
Heijma, (van der) Heide(n), van Terheyden, van der Eyden, van der
Reyden, van Heie, ter Heide, op (de) Heide, Verheide(n), Verrey(de),
Vreye(n). De geografische spreiding van ee- en e/'-vormen stemt nog
in hoge mate overeen met de dialectische verdeling van scherplange
ee en ei uit Oudgermaanse ai. Waar geit als geete wordt uitgesproken,
wei als wee, leiden als lee(d)en, zitten ook de heede-types
geconcentreerd. Buiten dat gebied domineren heel nadrukkelijk de
eZ-vormen.
Woestijn stamt af van Germaans wost-innjo, een afleiding van de
voorloper van ons adjectief woest, dat op dezelfde Indo-europese
grondvorm teruggaat als het Latijnse vastus 'eenzaam, verlaten,
woest'. De klemtoon in het woord is ongewoon, conform de
Germaanse beginaccentuering had de Nederlandse vorm woesten
moeten luiden, zoals de West-Vlaamse gemeentenaam Woesten. Dat
het achtervoegsel het accent aan zich heeft getrokken, komt doordat
woestijn beïnvloed is door zijn Picardische zustervorm wastina. Het
is dan ook geen toeval dat de toponymische verspreiding van
woestijn nagenoeg beperkt blijft tot het gebied dat het meest aan
Picardische taalinvloeden bloot stond, nl. westelijk Vlaanderen. Daar
ook vinden we een dichte concentratie van de familienamen Woestijn,
Wostijn, van de(r) Woestijne, waarnaast ook de typisch
zuidwestelijke wisselvormen van de(r) Ostijne en van de Rostijne.
Het type os tijn, in oudere bronnen ook als hostijn gespeld, met
hypercorrecte h, beantwoordt aan een oude West-Vlaamse
regelmatigheid, nl. wegval van w aan het woordbegin vóór een
geronde achterklinker; nu nog hoor je in het (westelijke) West-
Vlaams oord i.p.v. woord, oensdag i.p.v. woensdag, oelen i.p.v.
woelen, enz. In de verbinding van de w-loze vorm met het verbogen
lidwoord der werd de syllabegrens verlegd, en de naam geherinterpreteerd
als van de Rostijne.
Hoewel in de toponymie woestijn hetzelfde terreintype aanduidt als
veld, nl. ongecultiveerd land met heidebegroeiing en kreupelhout en
met zure drassige plekken, is het moeilijk aan te nemen dat de
27