VAN DE STREEK - Variaties

Mi et Ooms
"ZEDDE NEN ANTWERPENÈÈR OF NIE ?"
FAMILIENAMEN IN DE PROVINCIE ANTWERPEN
ANTWERPEN
De grote charme van familienamen ligt voor veel mensen in het feit
dat je aan de hand daarvan een tipje van de sluier van je afkomst
kunt oplichten. Kaartjes met de verspreiding van familienamen
zeggen meestal iets over zowel de vroege herkomst als de
honkvastheid van een familie. Ondanks de sterk verhoogde
mobiliteit van de laatste vijftig jaar blijkt uit dat soort kaartjes dat de
meeste mensen toch niet zomaar eventjes naar de andere kant van
hun land trekken om er zich te vestigen (zie ook MARYNISSEN 1997:
29-30).
Naast de verspreidingskaarten kunnen de familienamen zelf ook een
indicatie geven van de herkomst van een familie. Namen afgeleid
van een plaatsnaam of een beroepsnaam komen veelvuldig voor en
geven veel informatie over die herkomst. Maar ook
dialectkenmerken vinden hun weerslag in de familienamen, zowel
op fonologisch als op lexicologisch vlak. En ook die geven aan waar
een familie in oorsprong vandaan kwam en of ze honkvast is of was.
Over dit type familienamen gaat dit artikel.
Dit artikel is gebaseerd op twee lijsten van familienamen. De eerste
en belangrijkste bevat alle familienamen die enkel en alleen in de
provincie Antwerpen voorkomen. Het gaat hier om 3325 namen. De
tweede lijst bevat de familienamen die minstens 100 keer in
Antwerpen voorkomen, en minder dan 100 keer elders. Deze lijst
bestaat uit 1981 namen 1
. Deze lijst is uiteraard veel te lang om hier
volledig te bespreken, en bovendien bevat de grote meerderheid geen
kenmerken die uit de plaatselijke dialecten afkomstig zijn. De
meeste namen zijn immers gebaseerd op plaatsnamen (type Van
Turnhout) of persoonsnamen (type Bastiaens). Dit soort
familienamen komt alleen in aanmerking als iets in de spelling op
een fonologisch kenmerk wijst. Een andere grote categorie, de
familienamen van buitenlandse oorsprong (type Vecchiarino) valt
volledig buiten dit artikel.
273