VAN DE STREEK - Variaties

Het woord gaver is ons enkel dankzij plaatsnamen en familienamen
bekend: ook in de vroegste schriftelijke overlevering heeft het als
soortnaam geen enkel spoor nagelaten. Aangezien er geen zustervormen
van voorkomen in de andere Germaanse talen, moet gaver
een substraatwoord zijn, d.w.z. een woord uit de taal van de volkeren
die de Lage Landen bewoonden voordat die door onze Germaanse
voorouders werden gekoloniseerd. Volgens sommigen waren dat
Kelten, volgens anderen, waaronder de Gentse naamkundige M.
Gysseling, gaat het veeleer om een zustervolk van Kelten en
Germanen, de zogenaamde Belgen. Dat gaver in de gewone
woordenschat ooit een moerasbenaming was, is vastgesteld door
plaatsnaamkundig onderzoek. Complexen met die naam liggen op
lage gronden zonder natuurlijke afwatering, vaak ver van de
dorpskernen, wat laat veronderstellen dat ze ooit tot het woeste
niemandsland behoorden tussen de (vroeg)middeleeuwse
nederzettingen. Gaver-toponiemen vinden we vrijwel uitsluitend in
West- en Oost-Vlaanderen, en ook de familienaam van Gaver (en) zit
in die provincies het sterkst geconcentreerd. Een aantal daarvan
verwijzen ongetwijfeld naar het dorp Gavere, gelegen aan de
Schelde tussen Gent en Oudenaarde.
Waas, in de tegenwoordige standaardtaal 'nevelsluier', overleeft nog
in de zuidwestelijke dialecten in zijn Middelnederlandse betekenis
'modder, slijk, dabber'. In het West-Vlaams spreekt men ook van
"een sloot (uit)wazeri", d.i. uitbaggeren. Waas is tot eigennaam
geworden van een streek in Oost-Vlaanderen, die eertijds erg
moerassig moet zijn geweest: het Land van Waas (of Waasland), in
het noordoosten van de provincie. Stellig verwijst de familienaam
Van Waas in een aantal (of zelfs in de meeste) gevallen naar die
landstreek; de verspreiding ervan in de twee provincies Holland kan
te maken hebben met Wase inwijkelingen in de 16e en 17e eeuw. De
exclusief Belgische variant Verwaest (< van der waas-t), zal wel
direct uit de moerasnaam zijn gevormd.
In zijn Germaanse en Indo-europese voorgeschiedenis zou waas
verwant zijn met Duits Wiese en Oostmiddelnederlands wese
'weide'. Beide woorden worden weliswaar alleen voor 'weide'
aangetroffen, maar deze toepassing zou zich secundair hebben
ontwikkeld uit een oudere betekenis 'slijk, modder, moeras' De
35