VAN DE STREEK - Variaties

zoals mevrouw de gouverneur, die Houben heten en hun naam
uitspreken met de ou van koud hebben dus net zoveel gelijk als Oost-
Limburgers met dezelfde naam die hem met de oe van koe
uitspreken. In de oostelijke helft van Limburg worden op die manier
een hele reeks namen met ou-spelling in het dialect terecht met oe
uitgesproken, denk maar aan: Douven, Doumen, Drouven, Brouns,
Mousen, Bouts(en), Savelkoul(s), Schoubs, Coun, Roubben,
Poulmans, Souverijns.
Een voorbeeld van het vasthouden van klankkenmerken in de
familienamen die in de hedendaagse Limburgse dialecten (bijna) niet
meer bestaan, leveren de namen met -alt en -olt voor AN -oudlt. Een
vergelijkend rijtje Nederlandse, Engelse en Duitse woorden leert dat
de historische combinatie aio + l + dit enkel in het Nederlands tot de
tweeklank ou geëvolueerd is (BELEMANS & GOOSSENS 2000: 193-
195). Kijk maar naar: koudlcoldlkalt - oud/old/alt - zout/salt/Salz -
houden/hold/halten - goud/gold/Gold enz. In de Limburgse dialecten
is de historische aio + l + dit evenmin systematisch bewaard
gebleven, enkel in het noorden van Nederlands Limburg zijn er nog
relicten van aan te treffen. Aan sommige Limburgse familienamen is
echter nog te zien dat ze dateren van voor de diftongering van aio +
l + dit tot ou in de dialecten.
Zo hebben de namen Alders (239/213 Limb./13 Antw.) en Salden
(374/248 Limb./59 Antw.) allebei oud als grondwoord, ook al
vermeldt Debrabandere (1993:1230) dat niet voor de tweede naam.
Salden is een centraal-Maaslandse familienaam, die ook in
Nederlands Limburg voorkomt, en staat dus tegenover de vorm
Sauwen (68/44 Limb.), die eveneens in Maasmechelen en omgeving
thuis is. De varianten met genitief-s, Sauwens (247/212 Limb.) en
Souwens (53/43 Limb./9 Luik), komen vooral in en rond Bilzen
voor. Een derde Limburgse naam op alt is de Oost-Limburgse
familienaam Haldermans (80/57 Limb.). Vermits deze naam thuis is
in het centraal-Maaslandse gebiedje waar de begin-/? in de dialecten
steeds weggelaten wordt, is de h van Haldermans een hypercorrecte
toevoeging uit de schrijftaal. Ter plaatse heten de dragers van deze
naam gewoon Aldermans, net zoals een hand er en and is en een
huis en oes.
De historische vorm alt voor oud is ook bewaard in enkele
Limburgse plaatsnamen zoals: Alden Biesen, Alt-Hoeselt en
266