ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 111
4
Η οικονομική κρίση και η «Σύγκρουση Ιδεών»
Παναγιώτης Γ. Κορλίρας
Όπως μας διδάσκει η οικονομική ιστορία, αλλά και η ιστορία των οικονομικών
ιδεών που είναι συνυφασμένη μαζί της, όλες οι περίοδοι σοβαρών κρίσεων
σημαδεύονται και από κάποια αναδιάταξη των αντιλήψεων για τον τρόπο διαχείρισης
της οικονομίας. Πρόκειται για μια διαλεκτική σχέση μεταξύ πολιτικής
και ιδεών, μεταξύ πρακτικής και θεωρίας, της οποίας ο εξελικτικός χαρακτήρας
πυροδοτείται από φαινόμενα έξαρσης ή κρίσης, όταν διαπιστώνεται ότι η
πολιτική-πρακτική που ακολουθείται, βασισμένη σ’ ένα συγκεκριμένο πλέγμα
ιδεών-θεωρίας, δεν ανταποκρίνεται στα καίρια ζητήματα της κάθε εποχής.
Τότε εμφανίζεται ένα νέο κυρίαρχο ρεύμα αντιλήψεων, ένα νέο πλέγμα ιδεώνθεωρίας,
το οποίο εγκαθίσταται ως το νέο επικρατούν «παράδειγμα»
(paradigm, με την έννοια του Th. S. Kuhn). Το πιο γνωστό τέτοιο επεισόδιο
στον 20 ο αιώνα ήταν η εμφάνιση της γνωστής ως «κενσιανής επανάστασης»,
όταν ο J. M. Keynes με τη «Γενική Θεωρία» του το 1936, πρόσφερε στους οικονομολόγους
και τους πολιτικούς ένα ιδεολογικό και θεωρητικό πλαίσιο που
ανταποκρίνονταν καλύτερα στα ζητήματα και στα προβλήματα που προκάλεσε
η έντονη και παρατεταμένη οικονομική κρίση του 1929-1930, αλλά και στα θέματα
της μεταπολεμικής ανασυγκρότησης των δυτικών χωρών. Έτσι, μέχρι τα
τέλη της δεκαετίας του 1960, κυριάρχησε ένα είδος «κενσιανισμού» στις δύο
όχθες του βόρειου Ατλαντικού, με επιλεκτική παρεμβατική και σταθεροποιητική
μακροοικονομική πολιτική στις ΗΠΑ, και ενεργότερη κρατική παρέμβαση
και έμφαση στις συμφωνίες των κοινωνικών εταίρων στη Δυτική Ευρώπη. Η
συνεχής οικονομική άνοδος έδινε την πεποίθηση στους πολιτικούς (και την αυτοπεποίθηση
στους οικονομολόγους), ότι είχαν πλέον στη διάθεσή τους την κατάλληλη
θεωρία και τα κατάλληλα μέσα παρέμβασης ώστε να εξασφαλίζουν το
επιθυμητό επίπεδο παραγωγής και απασχόλησης, και ταυτόχρονα τους μηχανισμούς
ελέγχου τιμών και μισθών (τη λεγόμενη εισοδηματική πολιτική) ώστε τα