ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 287
ΤΟ ΑΙΤΗΜΑ ΓΙΑ ΙΣΧΥΡΟ ΚΡΑΤΟΣ 287
χόντων. Τέλος η αυτορρύθμιση στην αμιγή της μορφή, χωρίς δηλαδή καμία
μορφή άμεσης ή έμμεσης κρατικής παρέμβασης αφορά κυρίως ρυθμίσεις στο
πλαίσιο της οικονομικής λειτουργίας ιδιωτικών φορέων, οι οποίες καλύπτουν
τις αρνητικές εξωτερικοτήτες της δράσης τους. Η αυτοδέσμευση μεγάλων πολυεθνικών
εταιρειών να ελέγχουν τη συμμόρφωση των προμηθευτών τους με
την περιβαλλοντική νομοθεσία ή τη νομοθεσία για την ασφάλεια και την υγιεινή
στους χώρους εργασίας αποτελούν κλασσικές περιπτώσεις αυτορρύθμισης
που δεν έχει όμως προκύψει ως αποτέλεσμα μεταβίβασης σχετικών ρυθμιστικών
αρμοδιοτήτων από το κράτος.
Τα ενδεικτικά αυτά παραδείγματα αναδεικνύουν, ότι η μεταβίβαση ρυθμιστικών
αρμοδιοτήτων από το κράτος σε μη κρατικούς φορείς προκύπτει κυρίως
ως αποτέλεσμα συγκεκριμένων λειτουργικών πιέσεων (έλλειψη πόρων) που
αντιμετωπίζει το κράτος. Η θεωρία της ορθολογικής επιλογής προτείνει ότι
όσο μεγαλύτερη ισχύ έχουν οι λειτουργικές αυτές πιέσεις, τόσο μεγαλύτερο θα
είναι το εύρος της ρυθμιστικής ύλης που μεταβιβάζεται σε μη κρατικούς φορείς.
Η ασυμμετρία βασικών πόρων, όπως η πληροφόρηση και η τεχνογνωσία
που προκύπτει οδηγεί σταδιακά στη διεύρυνση της αυτονομίας του εντολοδόχου
λόγω της ουσιαστικής αδυναμίας του κράτους να ελέγξει αποτελεσματικά
τη δράση του, αλλά και της εγγενούς τάσης του να διευρύνει τον ρυθμιστικό του
ρόλο, ώστε να ισχυροποιήσει την πολιτική και την διοικητική του ισχύ. Μια
μορφή λοιπόν κρατικής αδυναμίας ανάληψης αυτόνομης δράσης είναι αναγκαία
συνθήκη για τη μετάβαση σε μη ιεραρχικές, συμμετοχικές μορφές διακυβέρνησης
σε συγκεκριμένα ρυθμιστικά πεδία. Είναι όμως και ικανή να οδηγήσει
από μόνη της στην σταδιακή απώλεια σημαντικού μέρους των κυριαρχικών
λειτουργιών του κράτους που καθιστούν την αντιμετώπιση δημόσιων προβλημάτων
με κλασσικά νομοθετικά μέσα αναποτελεσματική; Αν ναι είναι αντιστρέψιμη
η κατάσταση στην κατεύθυνση μιας προοδευτικής διακυβέρνησης με
σκοπό την διασφάλιση του δημόσιου συμφέροντος μέσα από θεσμούς δημοκρατικής
λογοδοσίας και ελέγχου;
Το σόφισμα του σωρού και η κρατική ισχύς
Η συγκριτική μελέτη του τρόπου ανταπόκρισης των σύγχρονων κρατών σε
κοινές προκλήσεις από το περιβάλλον τους αναδεικνύει ότι διαφορετικά πολιτικά
συστήματα ανταποκρίνονται με τελείως διαφορετικό τρόπο σε παρόμοιας
ισχύος λειτουργικές πιέσεις. Οι διαφοροποιήσεις αυτές δύσκολα θα μπορούσαν
να ερμηνευτούν μέσω της ποσοτικής και ποιοτικής διαφοροποίησης της
κρατικής ισχύος, δηλαδή, του συνόλου των υλικών και άυλων πόρων που εξασφαλίζουν
την αυτονομία δράσης σε ένα κράτος.