ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef04:kef04 06/03/2009 13:59 Page 431
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 431
των διεθνών εξελίξεων 14 και η επιμονή των διαφόρων ελληνικών κυβερνήσεων
να αντιμετωπίζουν τον διεθνή περίγυρο περιπτωσιολογικά και περιστασιακά
με χαρακτηριστικές συνέπειες τη ρευστότητα στις αντικειμενικές επιδιώξεις
της χώρας, το ευμετάβλητο των σκοπών, την προχειρότητα των τακτικών κινήσεων,
την ανυπαρξία εν τέλει βαρύτητας και αξιοπιστίας στην παρουσία της
χώρας στο εξωτερικό. Ασφαλώς σε ένα ρευστό διεθνές περιβάλλον η εξωτερική
πολιτική πρέπει να διαθέτει ευκαμψία και ικανότητα ελιγμών. Την αρετή,
όμως, μιας αποτελεσματικής εξωτερικής πολιτικής τη χωρίζει μεγάλη απόσταση
από τη σύγχυση, την αντιφατικότητα και την έλλειψη συντονισμού που
χαρακτηρίζει, όχι λίγες φορές, τις εξωτερική συμπεριφορά της χώρας. Επακόλουθο
όλων των παραπάνω χαρακτηριστικών της ελληνικής στρατηγικής κουλτούρας
είναι η απουσία ιεράρχησης των («εθνικών» στην περίπτωση της Ελλάδας)
στόχων.
Η κατίσχυση «των προσώπων» και η συνακόλουθη απουσία θεσμικής δομής
Είναι ενδιαφέρον ότι παρά τα σημάδια ωρίμανσης και αποτελεσματικότητας
που παρουσιάζει η ελληνική εξωτερική πολιτική μετά τα μέσα της πρώτης μεταψυχροπολεμικής
δεκαετίας, καθώς και την απόκτηση μιας σχετικής ικανότητας
διαμόρφωσης της ατζέντας θεμάτων εξωτερικής πολιτικής στη βάση της παρακολούθησης
των αλλαγών σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο, ορισμένες
εγγενείς αδυναμίες και χαρακτηριστικά του θεσμικού συστήματος μακροπρόθεσμης
χάραξης και σχεδιασμού πολιτικής παραμένουν και αφορούν στην πλήρη
κατίσχυση του ρόλου των προσώπων, έναντι των θεσμών παραγωγής πολιτικής.
Όπως καταδεικνύεται από την μελέτη της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής κατά
την τελευταία τριακονταετία όλες οι σημαντικές στρατηγικές αποφάσεις της
εξωτερικής πολιτικής δεν ήταν το αποτέλεσμα θεσμικών διαδικασιών, αλλά το
προόν προσωπικών εκτιμήσεων των διαμορφωτών αποφάσεων. 15
Η σχεδόν ισοπεδωτική κυριαρχία των προσώπων στη χάραξη μακροπρόθεσμου
στρατηγικού σχεδιασμού δεν αποτελούσε παρά την αντανάκλαση μιας
14 Προφανώς το συγκεκριμένο χαρακτηριστικό δεν αποτελεί αποκλειστικά ελληνική
ιδιαιτερότητα. Συνιστά όμως συνδυασμό γεωστρατηγικής θέσης, προκλήσεων
ασφαλείας, προσπαθειών αντιμετώπισης των προβλημάτων και αντιλήψεων που συνθέτουν,
χαρακτηρίζουν και διαμορφώνουν την ελληνική στρατηγική κουλτούρα.
15 Για μια αναλυτική παρουσίαση της κυριαρχίας των προσώπων στην χάραξη και
διαμόρφωση μακροπρόθεσμης πολιτικής βλέπε Παναγιώτης Ιωακειμίδης, «Το Μοντέλο
Σχεδιασμού Εξωτερικής Πολιτικής στην Ελλάδα. Πρόσωπα Έναντι Θεσμών» σε
Παναγιώτης Τσάκωνας (επιμ.), Σύγχρονη Ελληνική Εξωτερική Πολιτική. Μια Συνολική
Προσέγγιση, Εκδόσεις Ι. Σιδέρης, Αθήνα, 2003, σελ. 91-136.