ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef00:kef00 06/03/2009 13:58 Page 34
34 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ
χειρούν τη δημόσια διαβούλευση, γιατί αποτελούν καινοτόμες πρακτικές σε μια
παραδοσιακά συγκρουσιακή κοινωνία.
Όλα τα σύγχρονα ευρωπακά μοντέλα άσκησης δημόσιας πολιτικής συνοδεύονται
από κατάλληλες πολιτικές με στόχο την αναδιανομή και την ισότητα
για την εξασφάλιση της κοινωνικής συνοχής. Τα θέματα που σχετίζονται με την
παροχή δημόσιων ή οιονεί δημόσιων αγαθών και υπηρεσιών, όπως π.χ. υγεία,
εκπαίδευση κτλ., βρίσκονται σχεδόν καθημερινά στην επικαιρότητα, είναι
εξαιρετικά περίπλοκα και δυσεπίλυτα, ενώ δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις,
ούτε θεωρητικές, ούτε και πρακτικές. Αν και η ελληνική περίπτωση με τις γνωστές
παθογένειες και ιδιαιτερότητες που έχουν σημαντικές συνέπειες στην παροχή
οιονεί δημόσιων αγαθών δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αντιπροσωπευτική
μιας ώριμης και σύγχρονης δημοκρατίας, είναι, ωστόσο, ενδεικτική των προβλημάτων
που αντιμετωπίζουν και πολλές άλλες χώρες με διαφορετική, ίσως,
ένταση. Δεδομένου του ρόλου της μεταφοράς ή υιοθέτησης παραδειγμάτων
από άλλες χώρες στη δημόσια πολιτική, είναι χρήσιμη η μελέτη της εμπειρίας
των προηγμένων χωρών και κυρίως των χωρών της βορειο-δυτικής Ευρώπης
στην παροχή των οιονεί δημόσιων αγαθών. Ο Χρήστος Παρασκευόπουλος μελετά
το παράδειγμα των «οιονεί αγορών», σε σύγκριση με τα τρία πιο κλασσικά
μοντέλα στην παροχή δημοσίων υπηρεσιών, δηλαδή το «ιεραρχικό» ή
«εντολών και ελέγχου», αυτό της «εμπιστοσύνης» ή «δικτύων» και αυτό της
«φωνής». Παρά τα εγγενή προβλήματα που συνδέονται με την εφαρμογή του,
το παράδειγμα επιλογής και ανταγωνισμού και «οιονεί αγορών» γενικά μπορεί
πράγματι να προσφέρει καλύτερο συνδυασμό κινήτρων από την πλευρά των
παρόχων με όρους ποιότητας, αποτελεσματικότητας, ανταπόκρισης/λογοδοσίας
και κοινωνικής δικαιοσύνης σε κρίσιμους τομείς ημι-δημόσιων αγαθών.
Μ’ αυτή την έννοια, μπορεί και πρέπει να αποτελεί κρίσιμο πυλώνα της δημόσιας
πολιτικής γενικά, ιδιαίτερα στους τομείς οιονεί δημόσιων αγαθών και
υπηρεσιών. Αυτό, ωστόσο, πρέπει να γίνεται σε συνδυασμό με τα άλλα παραδείγματα/μοντέλα,
και ιδιαίτερα με αυτό των «εντολών και ελέγχου», δεδομένων
των προβλημάτων που υπάρχουν σχετικά με κρίσιμα ζητήματα, όπως π.χ.
το θέμα της επαρκούς πληροφόρησης και γνώσης από την πλευρά των χρηστών
ή της επιλογής των καλύτερων χρηστών από την πλευρά των παρόχων.
Αν και η παιδεία είναι ένα κατ’ εξοχήν δημόσιο αγαθό, το οποίο πρέπει να
συμβάλλει στη δημιουργία κοινωνικών αξιών και ίσων ευκαιριών, εντούτοι, η
λεγόμενη «δωρεάν παιδεία», όταν δεν συνοδεύεται από συμπληρωματικά κοινωνικά
μέτρα, εντείνει αντί να αμβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες. 37 Το θέμα
37 Οι οικονομικά ασθενέστερες τάξεις, και κυρίως οι χαμηλόμισθοι, από τη μια μεριά
έχουν λιγότερες πιθανότητες να στείλουν τα παιδιά τους στο Πανεπιστήμιο ενώ από