ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 89
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΤΗΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ 89
• Η αποτελεσματικότητα της δημόσιας διοίκησης και το πλαίσιο εποπτείας
των αγορών.
• Το επίπεδο του ανταγωνισμού που επικρατεί στις αγορές και τα ενδεχόμενα
εμπόδια ή τα κίνητρα στην ανάπτυξη της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
• Η σταθερότητα και η επάρκεια των θεσμών.
• Ο πολιτισμός και η θρησκεία (βλ. π.χ. τον αντίθετο ρόλο του προτεσταντισμού
και του καθολικισμού στην επιστήμη, την καινοτομία και την επιχειρηματικότητα,
ή ακόμα περισσότερο, τη διαφορά του μουσουλμανικού και του
χριστιανικού δόγματος στα θέματα αυτά ανά τους αιώνες).
Ο οικονομικός ιστορικός Landes 6 αναλύει και παραθέτει πλήθος στοιχείων
για την επίπτωση αυτών των παραγόντων στην οικονομική ανάπτυξη δια μέσου
των αιώνων. Ιδιαίτερα τονίζει ότι τα έθνη εκείνα που απαρτίζονται από «ανοιχτές»
κοινωνίες, χαρακτηρίζονται από εξωστρέφεια και, κυρίως, επενδύουν
στον ανθρώπινο παράγοντα και φροντίζουν για την αναβάθμιση των δεξιοτήτων
του ανθρώπινου δυναμικού είναι εκείνα που, ceteris paribus, παρουσιάζουν
διαχρονικά τις υψηλότερες αναπτυξιακές επιδόσεις 7 .
Η εκπαίδευση έχει άμεση επίδραση στην ανάπτυξη, αφενός μέσω της ποιότητας
του συντελεστή εργασία και αφετέρου μέσω του τρόπου με τον οποίο
συνδυάζονται οι συντελεστές της παραγωγής προκειμένου να παραχθεί αξία.
Η ποιότητα της προσφερόμενης εργασίας εξαρτάται από τις δεξιότητες του
ανθρώπινου δυναμικού. Πρόσφατες μελέτες του ΟΟΣΑ δείχνουν ότι σημασία
για την ανάπτυξη δεν έχει μόνο η ποιότητα της πρωτοβάθμιας, δευτεροβάθμιας
και τριτοβάθμιας εκπαίδευσης αλλά και η επαγγελματική κατάρτιση και η δια
βίου μάθηση.
Τις τελευταίες δύο δεκαετίες, κλάδοι οικονομικής δραστηριότητας αναπτύσσονται
και φθίνουν με πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από ότι στο παρελθόν.
Το συγκριτικό πλεονέκτημα αλλάζει, είτε λόγω των επιπτώσεων της παγκοσμιοποίησης,
είτε λόγω της εξέλιξης της τεχνολογίας, είτε, τέλος λόγω των αλλαγών
στις καταναλωτικές προτιμήσεις. Μέσα σε αυτό το διαρκώς μεταβαλλόμενο
περιβάλλον απαιτείται οι εργαζόμενοι να αποκτούν συνεχώς νέες δεξιότητες
και τα εκπαιδευτικά προγράμματα να αναπροσαρμόζονται διαρκώς προκειμένου
να διευκολύνεται η μετακίνηση του εργατικού δυναμικού μεταξύ κλάδων
και να αποφεύγεται έτσι η διαρθωτική ανεργία και η μείωση του ρυθμού
οικονομικής ανάπτυξης.
6 D. Landes, The Wealth and Poverty of Nations, Abacus, 1998.
7 Δες επίσης, από την πλευρά των οικονομικών της ανάπτυξης A.P. Thirlwall,
Growth and Development, MacMillan, 1999.