ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 231
ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΚΟΥΛΤΟΥΡΑ, ΝΟΡΜΕΣ ΚΑΙ ΤΟ ΕΛΛΕΙΜΜΑ ΠΡΑΓΜΑΤΙΣΜΟΥ 231
μένης και μιας αναδυόμενης συστηματικής θεώρησης του αντικειμένου. Σε
αυτό το interregnum, πολλοί θιασώτες της κατεστημένης επιστήμης δεν αναγνωρίζουν
τις αναδυόμενες έννοιες ή/και τα νέα εργαλεία, ενώ αρκετοί οπαδοί του
νέου δεν έχουν ακόμη κανονικοποιήσει πλήρως τις σχέσεις μεθόδων, εργαλείων
και θεωρητικών εννοιών.
Διατυπώσαμε πιο πάνω την άποψη ότι η σημερινή ενασχόληση με τη νευροκοινωνιολογία
δεν μπορεί να γίνει αντιληπτή εάν την αντιμετωπίσουμε αποκομμένη
από το ιστορικό υπόβαθρο της. Για να γίνουμε ακριβέστεροι, οι σχέσεις
μεταξύ βιολογίας και νευροεπιστήμης, αφενός, και κοινωνικών επιστημών,
αφετέρου, μπορεί να εξεταστούν αναφορικά με τρία επιμέρους πεδία, στα
οποία διερευνώνται οι αλληλεπιδράσεις μεταξύ βιολογικών παραμέτρων και
κοινωνικής συμπεριφοράς και οργάνωσης: (α) αναφορικά με τη σημασία της
εξέλιξης και των εξελικτικών προσεγγίσεων, (β) αναφορικά με τη σημασία των
γενετικών χαρακτηριστικών και διαφορών και (γ) αναφορικά με τη σημασία
χαρακτηριστικών της ανθρώπινης φυσιολογίας, κυρίως αυτής του εγκεφάλου. 27
Το τρίτο αυτό πεδίο, το οποίο επικεντρώνεται στην αλληλεπίδραση μεταξύ του
εγκεφάλου και της κοινωνικής πραγματικότητας, τείνει να αξιοποιεί στοιχεία
όχι μόνον από τις έρευνες της νευροεπιστήμης αλλά και από το γενικότερο διάλογο
που διεξάγεται με την εξελικτική βιολογία και τη γενετική. 28
Είναι γεγονός ότι όσοι εργάζονται στο interface κοινωνικών επιστημών, εξελικτικής
νευροψυχολογίας και νευροεπιστήμης μας έχουν προσφέρει, κατά τις
τελευταίες δεκαετίες, σημαντικά έργα για την κοινωνική συμπεριφορά και κρίσιμες
πτυχές της όπως οι κοινωνικές συσσωματώσεις, οι συγκρούσεις, τα συναισθήματα
29 και τα στάδια της ηθικής ανάπτυξης των κοινωνικών υποκειμένων.
30 Στο πλαίσιο αυτό έχουν υπάρξει σημαντικές μελέτες και για την εξελι-
27 Βλ. J. Freese, J.-C. Allen Li & L. D. Wade, «The potential relevances of biology to
social inquiry», Annual Review of Sociology, 2003, σελ. 234-235.
28 Βλ. M. Gazzaniga, The Social Brain, Basic Books, New York, 1985.
29 Βλ. D. D. Franks, «The Neuroscience of Emotions», σε J. Stets & J. Turner (επιμ.),
Handbook of the Sociology of Emotions, Springer, New York, 2006. Σημειωτέον ότι ο ρόλος
των συναισθημάτων στην ρύθμιση των κοινωνικών σχέσεων αποτελεί από χρόνια
σημαντικό ερευνητικό πεδίο κοινωνικών επιστημόνων που λαμβάνουν υπόψη την κοινωνιοβιολογική
διάσταση αλλά δεν δεσμεύονται επιστημολογικά από αυτή. Βλ. χαρακτηριστικά
την μελέτη του P. Hoggett, Emotional Life and the Politics of Welfare, οπ. παρ.
30 Θεμελιώδους σημασίας είναι η εξελικτική νευροψυχολογία του Lawrence
Kohlberg για τα στάδια της ηθικής ανάπτυξης. Βλ. π. χ. L. Kohlberg, Collected Papers on
Moral Development and Moral Education, Harvard University Press, Cambridge MA,
1973 καθώς επίσης και Essays on Moral Development, Vol. I: The Philosophy of Moral
Deve lopment, Harper & Row, New York, 1981. Στις εργασίες του Kohlberg βασίζονται