ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 88
88 ΜΑΡIΑ ΑΛΜΠAΝΗ – ΓΙAΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝAΡΑΣ
κευθούν σε προόντα και υπηρεσίες τεχνολογικά και ποιοτικά αναβαθμισμένα.
Η οικονομική ανάπτυξη της Ελλάδας πρέπει να αποκτήσει εξωστρεφή χαρακτηριστικά.
Για να γίνει όμως αυτό, πρέπει να βελτιωθεί η ανταγωνιστικότητα
των προόντων και υπηρεσιών της, μέσω της αναβάθμισης της ποιότητάς τους,
κυρίως όμως μέσω της ανοδικής κίνησης στην κλίμακα των συγκριτικών πλεονεκτημάτων.
Μεταβαίνοντας τώρα από τη θεωρία στην εφαρμογή, είναι γνωστό ότι η
εκτίμηση της λεγόμενης θεμελιώδους εξίσωσης οικονομικής ανάπτυξης που
προκύπτει από μια συνάρτηση παραγωγής δείχνει ότι, σε γενικές γραμμές, η
μεταβολή του εθνικού προόντος κατά κεφαλή ή αλλιώς η οικονομική ανάπτυξη,
«εξηγείται» από τη μεταβολή του κεφαλαίου ανά μονάδα εργασίας, δηλαδή
τις επενδύσεις, καθώς και από τη μεταβολή της λεγόμενης ολικής παραγωγικότητας
(total factor productivity), αλλιώς γνωστής ως «υπόλοιπο του
Solow» (Solow residual). Μία χώρα που αποταμιεύει και επενδύει, έχει, σε γενικές
γραμμές, υψηλή ανάπτυξη. Εδώ μπορεί να λεχθούν πολλά, ιδιαίτερα για
το πώς καθορίζονται οι αποταμιεύσεις ανάλογα με το βαθμό ανάπτυξης της
κάθε χώρας, τη δημοσιονομική και νομισματική της σταθερότητα, τη σταθερότητα
των θεσμών, τη φορολογία εισοδήματος και κεφαλαίου, τις εισροές κεφαλαίου
από το εξωτερικό, κ.λπ. 5
Εμπειρικές μελέτες δείχνουν ότι η μεταβολή του κεφαλαίου ανά μονάδα εργασίας
(δηλαδή οι επενδύσεις και το εργατικό δυναμικό) μπορούν να ερμηνεύσουν
μόνο το μισό, περίπου, της οικονομικής ανάπτυξης. Το άλλο μισό αποδίδεται
στη μεταβολή της ολικής παραγωγικότητας, η οποία αντανακλά ουσιαστικά
την τεχνολογία και τον τρόπο με τον οποίο οι συντελεστές της παραγωγής
συνδυάζονται στην παραγωγική διαδικασία. Η ολική παραγωγικότητα
εξαρτάται από πλήθος παράγοντες, μακροοικονομικούς, μικροοικονομικούς,
κοινωνικούς, θεσμικούς, μεταξύ των οποίων πρωτεύοντα ρόλο διαδραματίζουν
η εκπαίδευση, η επιχειρηματικότητα και η καινοτομία.
Πιο συγκεκριμένα, πιθανές ερμηνείες για τη συνολική παραγωγικότητα είναι
οι εξής:
• Το επίπεδο της παιδείας, της εκπαίδευσης, της επαγγελματικής επιμόρφωσης,
και της τεχνολογίας.
• Η αποτελεσματικότητα του φορολογικού συστήματος.
• Το επίπεδο των εργασιακών σχέσεων και ο τρόπος συμβιβασμού των διαφορών.
• Η εξωστρεφής και καινοτόμος επιχειρηματική δραστηριότητα.
5 Βλέπε μεταξύ άλλων στο Π. Καλατζιδάκης και Σ. Καλυβίτης, Οικονομική Μεγέθυνση:
Θεωρία και Πολιτική, εκδόσεις Κριτική, Αθήνα, 2003.