ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

βησης συγκεκριμένων, κάθε φορά, συνθηκών.
Τι έχει να μας πει για την ελληνική περίπτωση μια προσέγγιση που εστιάζεται
στις αλληλεπιδράσεις ανάμεσα σε κανόνες, νόρμες και συμπεριφορές; Δυο
είναι τα βασικά στοιχεία συμβολής μιας τέτοιας προσέγγισης. Πρώτον, αφορά
την δυσανεξία απέναντι σε νόρμες και θεσμούς που εμφανίζονται επείσακτοι
ή/και ατελώς εσωτερικευμένοι. Και δεύτερον, εστιάζεται στην επισήμανση του
είδους των κανόνων που η παρουσία ή απουσία τους επιδρά σε πολλαπλά επίπεδα
κοινωνικής και πολιτικής αιτιότητας.
Μια πρώτη σειρά πιθανών εξηγητικών μεταβλητών αναφορικά με τη δυσανεξία
που προαναφέρθηκε παρέχουν οι πρώιμες μετα-επαναστατικές θεσμικές
επιλογές. Όπως πολύ σωστά επισημαίνει ο Γεώργιος Κοντογιώργης, το πολιτικό
σύστημα και τα Συντάγματα που υιοθετούν οι εκλεγμένες εθνοσυνελεύσεις
των αρχών της τρίτης δεκαετίας του 19ου αιώνα, είναι «πολιτειακά»
(republican) αλλά διακρίνονται παράλληλα και για την εξαιρετικά χαλαρή κεντρική
εξουσία. 38 Ανεξάρτητα με το εάν είναι κανείς έτοιμος να αποδεχθεί
στην ολότητα της την προσέγγιση του Κοντογιώργη, σύμφωνα με την οποία το
νέο πολιτικό σύστημα ήταν «θεμελιωδώς συμπολιτειακό, με υπόβαθρο το σύστημα
των “κοινών”», 39 γεγονός παραμένει ότι ο αναδυόμενος συνταγματικός
πολιτισμός και η συνδεόμενη με αυτόν πολιτική κουλτούρα είχαν σημαντικά
στοιχεία μιας χαρακτηριστικής πολιτικότητας, η οποία δεν ανταποκρίνεται
πλήρως στο τελικώς ισχύσαν θεσμικό οικοδόμημα του ελληνικού κράτους. Στο
πλαίσιο αυτό είναι χαρακτηριστική (στη νεότερη και σύγχρονη Ελλάδα) η καταχρηστική
αξιοποίηση στον πολιτικό λόγο της έννοιας της Δημοκρατίας,
ακόμη και όταν αυτό που καταφανώς σημαίνεται είναι η Πολιτεία (Republic).
Η χρήση αυτή έχει σοβαρές συνέπειες στο επίπεδο τόσο του πολιτικού συμβολισμού
όσο και της πολιτικής διαβούλευσης. 40
Οι εξελίξεις αναφορικά με την πολιτική γεωγραφία του ελληνισμού παρέχουν
μια ακόμη σειρά πιθανών εξηγητικών μεταβλητών αναφορικά με τη δυσανεξία
που προαναφέρθηκε. Με τη δημιουργία του ελληνικού κράτους το 1830
πλήττεται το φαντασιακό και εν μέρει και υλικό ενιαίο σώμα του ελληνισμού
(που είχε ως θεμέλιο την Ορθοδοξία) και αναδύονται δυο πόλοι: η Κωνσταντιkef03:kef03
06/03/2009 13:59 Page 236
236 ΚΏΣΤΑΣ ΛΑΒΔΑΣ
38 Γ. Κοντογιώργης, Το Αυταρχικό Φαινόμενο: 4 η Αυγούστου – 21 η Απριλίου, Ερμηνευτικές
Προσεγγίσεις, εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα, 2003, σελ. 121.
39 Γ. Κοντογιώργης, οπ. παρ., σελ. 122. Σύμφωνα με τις αναλύσεις του Κοντογιώργη,
πηγή των ρυθμίσεων των Συνταγμάτων αυτών ήταν το προγενέστερο κεκτημένο των ελληνικών
κοινωνιών, ιδιαίτερα το σύστημα των «κοινών».
40 Βλ. Κ. Α. Λάβδας, «Ο λόγος της Πολιτείας», Ο Κόσμος του Επενδυτή, 23-
24/09/2006, σελ. 30.