ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 307
16
Δημόσια πολιτική και «οιονεί αγορές»
(quasi-markets)
Χρήστος Ι. Παρασκεύοπουλος
Εισαγωγή
Τα θέματα που σχετίζονται με την παροχή δημόσιων ή οιονεί δημόσιων
αγαθών και υπηρεσιών, όπως π.χ. υγεία, εκπαίδευση, κοινωνική φροντίδα κτλ.,
βρίσκονται σχεδόν καθημερινά στην επικαιρότητα. Επειδή άπτονται της ποιότητας
ζωής των πολιτών, είναι αντικείμενα ενασχόλησης τόσο για τους πολίτες,
όσο και για τους πολιτικούς ή διαμορφωτές πολιτικής. Για τους τελευταίους,
μάλιστα, αποτελούν κυριολεκτικά «καυτή πατάτα» που διστάζουν να αγγίξουν.
Κι’ αυτό γιατί, αν και δεν ομολογείται πολλές φορές ρητά, τα προβλήματα αυτά
είναι εξαιρετικά περίπλοκα και δυσεπίλυτα, ενώ δεν υπάρχουν εύκολες απαντήσεις
ούτε σε θεωρητικό ούτε σε πρακτικό επίπεδο. Αν και η ελληνική περίπτωση
με τις γνωστές παθογένειες και ιδιαιτερότητες (θεσμική υστέρηση, κομματοκρατία,
διαφθορά, προσοδοθηρία κτλ.) που έχουν σημαντικές συνέπειες
στην παροχή οιονεί δημόσιων αγαθών δεν μπορεί να θεωρηθεί ως αντιπροσωπευτική
μιας ώριμης και σύγχρονης δημοκρατίας, είναι, ωστόσο, ενδεικτική
των προβλημάτων που αντιμετωπίζουν και πολλές άλλες χώρες με διαφορετική,
ίσως, ένταση. Κατά συνέπεια, δεδομένου του ρόλου της μεταφοράς ή υιοθέτησης
παραδειγμάτων από άλλες χώρες στη δημόσια πολιτική, είναι χρήσιμη
η μελέτη της εμπειρίας των προηγμένων χωρών και κυρίως των χωρών της βορειο-δυτικής
Ευρώπης στην παροχή των οιονεί δημόσιων αγαθών.
Σ’ αυτό το πλαίσιο, σε παλαιότερες δεκαετίες, και ιδιαίτερα κατά την πρώτη
μεταπολεμική περίοδο, τα πράγματα στη δημόσια πολιτική ήταν ξεκάθαρα,
τόσο σε θεωρητικό, όσο και σε πρακτικό επίπεδο. Κράτος και αγορά θεωρούνταν
και ήταν στην πράξη τα δύο κυρίαρχα οργανωσιακά μοντέλα κατανομής
και διαχείρισης των πόρων, ενώ ένα από τα αξιώματα του συναινετικού μοντέ-