ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef00:kef00 06/03/2009 13:58 Page 15
ΕΙΣΑΓΩΓΗ 15
Οι ραγδαίες διεθνείς εξελίξεις φέρνουν την ελληνική οικονομία αντιμέτωπη
με την επερχόμενη οικονομική ύφεση με ιδιαίτερα αρνητικούς όρους. Το
υψηλό δημόσιο χρέος, η ενεργειακή εξάρτηση, η χαμηλή παραγωγικότητα, το
περιορισμένο τεχνολογικό δυναμικό και η υποχώρηση του ρυθμού ανάπτυξης
αποτελούν στοιχεία που μπορεί να οδηγήσουν σε δυσμενέστερες κοινωνικο-οικονομικές
συνθήκες. Ιδιαίτερα ανησυχητικές είναι οι εξελίξεις στο υπέρογκο
δημόσιο χρέος, το οποίο από 170 δισ. ευρώ στο τέλος του 2003 έφτασε τα 260
δισ. ευρώ το 2008, για την εξυπηρέτηση του οποίου η χώρα δανείζεται κάθε
χρόνο άνω των 40 δις. ευρώ. Από τον Οκτώβριο του 2008, ο δανεισμός γίνεται
πιο δυσβάστακτος λόγω της αύξησης στο επιτόκιο που επιβάλλεται να καταβάλει
η χώρα μας για να βρει αγοραστές για τα ελληνικά ομόλογα, αντανακλώντας
την αυξανόμενη αφερεγγυότητα της χώρας, που πλέον κατατάσσεται στις
χώρες υψηλού κινδύνου χρεοκοπίας. 8 Εκτός από τη δυσκολία που δημιουργεί
στην ενίσχυση της οικονομίας με παροχές και δημόσιες επενδύσεις, σύντομα,
«όταν η κυβέρνηση θα στραφεί ξανά στις αγορές αναζητώντας χρηματοδοτικούς
πόρους για το 2009, που υπολογίζεται να ξεπεράσουν τα 45 δισ. Ευρώ,
τότε θα φανεί ίσως το εφιαλτικό βάθος του προβλήματος». 9
Εξίσου ανησυχητικά φαινόμενα αποτελούν η αύξηση των ελλειμμάτων του
ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών, – ο σημαντικότερος δείκτης για τη θέση μιας
χώρας στη διεθνή οικονομία. Όπως εξηγεί ο Βασίλης Ράπανος στην ανάλυση του
για τη θέση της Ελλάδας στο διεθνές οικονομικό περιβάλλον, από το 1981 και
παρά την κατάρρευση των προστατευτικών τειχών, το εμπόριο ως ποσοστό του
ΑΕΠ δεν έχει ουσιαστικά αυξηθεί, οι εξαγωγικές επιδόσεις μειώθηκαν και η εισαγωγική
διείσδυση δεν αυξήθηκε τελικά σημαντικά. Αν στη σημερινή κρίση δεν
είχε υιοθετηθεί το ευρώ, προκειμένου να τονωθούν οι εξαγωγές θα ήταν επιβεβλημένη
η υποτίμηση της δραχμής, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι η διάβρωση της
ανταγωνιστικότητας των προόντων και υπηρεσιών έχει εξαλειφθεί. Αντιθέτως,
εκδηλώνεται με άλλους τρόπους και οι συνέπειές της στην πραγματική οικονομία
θα εμφανιστούν υπό την μορφή αύξησης της ανεργίας, μείωσης των εισοδημάτων,
επιβράδυνσης της σύγκλισης με τις άλλες χώρες της ΕΕ και περαιτέρω μεγέθυνσης
του δημόσιου χρέους. Το πρόβλημα της ανταγωνιστικότητας είναι διαρ-
Συγκράτηση στα εισοδήματα από τον τουρισμό πρέπει να αναμένεται, όπως και από τη
ναυτιλία, καθώς τα ναύλα «προσαρμόζονται» στη διεθνή κρίση. Βλέπε αναλυτικά στο
κεφάλαιο του Θοδωρή Πελαγίδη στον παρόντα τόμο.
8 J. Perry & L. Rappaport, «Investors Raise Their Bets on Defaults in EU Countries»,
The Wall Street Journal, 31/10/2008.
9 Γ. Παγουλάτος και Π. Τσακλόγλου, «Οι παροχές είναι για τους ενάρετους», Καθημερινή,
23/11/2008.