ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 118
118 ΓΙAΝΝΗΣ ΑΥΓΕΡΙΝOΣ
ιστορικών δεδομένων, και συνεπώς μπορεί να οδηγήσει σε απρόβλεπτες εξελίξεις
στις αγορές. Ο συνδυασμός της μικρής προβλεψιμότητας με τον τεράστιο
αντίκτυπο καθιστούν το μαύρο κύκνο ένα μυστήριο. Εάν προσθέσουμε και το
φαινόμενο ότι όλοι (πολιτικοί, επιστήμονες, διοικητικές αρχές) συμπεριφερόμαστε
σαν να μην υπάρχει ή σαν να μην επρόκειτο να εμφανιστεί ποτέ, τότε
βρισκόμαστε μπροστά σε ένα μεγάλο πρόβλημα: πώς μπορούμε να τον αντιμετωπίσουμε
εάν και εφόσον τελικά εμφανιστεί, όταν είμαστε ανίκανοι να τον
προβλέψουμε, πόσο μάλλον όταν δεν (ανα)γνωρίζουμε την ανικανότητά μας
αυτή;
Ο «μαύρος κύκνος» 2008 - ...
Το Σεπτέμβριο του 2008 συνέβησαν κοσμοστορικά γεγονότα στο παγκόσμιο
χρηματοπιστωτικό σύστημα. Μέσα σε μια νύχτα, η αμερικανική επενδυτική
τράπεζα Lehman Brothers, με ιστορία 158 ετών, η οποία είχε επιβιώσει στο
κραχ του 1929 και στη μεγάλη ύφεση που ακολούθησε, κατέθεσε αίτηση υπαγωγής
στο πτωχευτικό δίκαιο. Την ίδια εβδομάδα η μεγάλη αμερικανική επενδυτική
τράπεζα Merrill Lynch εξαγοράστηκε από την Bank of America για να
διασωθεί, ενώ η κορυφαία ασφαλιστική εταιρεία στον κόσμο, η αμερικανική
AIG, στην οποία έχουν εναποθέσει τις αποταμιεύσεις και τις ελπίδες τους για
μια αξιοπρεπή συνταξιοδότηση εκατομμύρια Αμερικανοί, βρέθηκε ένα βήμα
πριν από τη χρεοκοπία. αλλά σώθηκε χάρη σε παρέμβαση της κεντρικής τράπεζας
των ΗΠΑ (Fed), η οποία στην ουσία την κρατικοποίησε. 2 Ο αντίκτυπος αυτού
του μαύρου κύκνου είναι τεράστιος, η επίδρασή του βρίσκεται σε εξέλιξη
και η ζημία του είναι ανυπολόγιστη.
Τις τελευταίες τρεις δεκαετίες το παγκόσμιο οικονομικό σύστημα ζει εποχές
μαύρων κύκνων. Η πρόσφατη κρίση φαίνεται να είναι η χειρότερη έως
τώρα. Η κρίση εκπορεύθηκε από τον τομέα της κατοικίας, έναν τομέα με διασυνδέσεις
τόσο στους παραγωγικούς ιστούς όσο και στο εισόδημα και στην
αποταμίευση εκατομμυρίων νοικοκυριών. Η κρίση επικεντρώθηκε σε μεγάλες
επενδυτικές τράπεζες παγκόσμιου βεληνεκούς που ως τώρα, σε όλες τις προηγούμενες
κρίσεις, φάνταζαν ως ακλόνητοι και υπερήφανοι πυλώνες των αγο-
2 Την ίδια στιγμή αμφίβολο είναι το μέλλον άλλων δύο μεγάλων επενδυτικών τραπεζών,
της Morgan Stanley και της Goldman Sachs, οι οποίες αποδέχθηκαν τη μετατροπή
τους σε εμπορικές τράπεζες. Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, μεγάλες στεγαστικές
τράπεζες της Μ. Βρετανίας, της Γερμανίας και άλλων χωρών, χρεοκόπησαν ή εξαγοράστηκαν
αντί πινακίου φακής.