ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef00:kef00 06/03/2009 13:58 Page 28
28 ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΞΕΝΑΚΗΣ
χημένης πολιτιστικής κουλτούρας και του υπόβαθρου που το στηρίζει, δηλαδή
«την αντιδιαστολή της πολιτιστικής παράδοσης που έχει τις ρίζες της στην Αναγέννηση,
τη Μεταρρύθμιση και την Αντιμεταρρύθμιση, την Επιστημονική Επανάσταση
και τον Διαφωτισμό με εκείνη που εδράζεται στις ιστορικές εμπειρίες
του Βυζαντίου, της Ορθοδοξίας, της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και της
Τουρκοκρατίας» 28 . Η έλλειψη ουσιαστικής πρόσδεσης σε ένα συγκεκριμένο
όχημα σκέψης, με εξαίρεση την περίοδο του εξευρωπασμού/εκσυγχρονισμού
και της σύγκλισης (1996-2003), δυσχεραίνει την υιοθέτηση μιας «ταυτότητας»
στο εσωτερικό και την αποτελεσματική προβολή της στο εξωτερικό.
Πολύ συχνά στον δημόσιο διάλογο, από τις υποθέσεις για τις πολιτισμικές
επιπτώσεις της Οθωμανικής κυριαρχίας μέχρι τη συζήτηση για τον πολιτικό
ρόλο της σύγχρονης διαφθοράς, η περίπτωση της Ελλάδας παρουσιάζεται ως
ιδιαίτερη. Κάποιοι ερευνητές προσεγγίζουν την Ελλάδα ως «ένα έθνος τοποθετημένο
για πάντα στη τομή μεταξύ Ανατολής-Δύσης και ιδεολογικά κατασκευασμένο
από την αποικιοκρατική Ευρώπη χωρίς να έχει, ποτέ αποικιοποιηθεί,
με τη στενή έννοια του όρου. Έτσι, αυτό που εκλαμβάνεται ως αποτυχία του
εκσυγχρονισμού, αντανακλά την αδυναμία της χώρας να συν-πορευτεί με το
πολιτισμικό πρότυπο που έχει διαμορφώσει, καθώς, «[η] σύγχρονη Ελλάδα βαρύνεται,
ιδιαίτερα από τις συμβολικές απαιτήσεις του μετα-διαφωτιστικού πολιτισμού,
ακόμα και πέραν του υποτιθέμενου τεχνοοικονομικού μειονεκτήματός
της […]. Προτού ακόμα υπάρξει ως έθνος, η Ελλάδα θεωρήθηκε ως η έκφραση
του πολιτισμού σε μια προκαθορισμένη σύγκρουση με την [οθωμανική]
βαρβαρότητα». 29 Στο παγκοσμιοποιημένο περιβάλλον, όπου τα εργαλεία και
οι κατηγορίες ανάλυσης του παρελθόντος αποτελούν περισσότερο ανάχωμα
κάθε προσπάθειας πολιτικού και κοινωνικού εκσυγχρονισμού παρά συγκριτικό
πλεονέκτημα για την Ελλάδα, η (αυτό)κριτική σκέψη μπορεί να συμβάλει
στη διαμόρφωση μιας πραγματικά ανοιχτής και πλουραλιστικής ταυτότητας.
Μέχρι σήμερα, οι απόπειρες επιστημονικής ανάλυσης της πολιτικής κουλτούρας
στην Ελλάδα έχουν αντλήσει ερωτήματα, τόσο από τον πυρήνα της πολιτικής
επιστήμης, όσο και από τα δημόσια ερεθίσματα, παρότι οι ειδικές
εμπειρικές έρευνες που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν είναι ελάχιστες. Στη
μελέτη του ο Κώστας Λάβδας εστιάζει σε δυο διαφορετικές πηγές ερεθισμάτων
που συμβάλλουν στην μετεξέλιξη της πολιτικής κουλτούρας στην Ελλάδα:
τις βασικές ευρωπακές παραμέτρους και ορισμένα διλήμματα που τίθενται
28 Ν. Διαμαντούρος, Πολιτισμικός Δυσμός και Πολιτική Αλλαγή στην Ελλάδα της
Μεταπολίτευσης, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα, 1994.
29 Σ. Γουργουρής, Έθνος-όνειρο- Διαφωτισμός και θέσμιση της σύγχρονης Ελλάδας,
εκδόσεις Κριτική, Αθήνα, 2007, σελ. 105.