ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 84
84 ΜΑΡIΑ ΑΛΜΠAΝΗ – ΓΙAΝΝΗΣ ΣΤΟΥΡΝAΡΑΣ
συντόμευσης μπορούμε εδώ να επικεντρωθούμε στις πρώτες δύο.
Το πρόβλημα των λεγόμενων baby-boomers είναι σημαντικό μεν αλλά παροδικό,
δηλαδή επιβαρύνει το σύστημα για έναν αριθμό ετών και μετά εξαλείφεται.
Δεν πρέπει επίσης να ξεχνάμε ότι το ασφαλιστικό σύστημα ωφελήθηκε
από τους baby-boomers την περίοδο της εργασιακής ακμής τους, δηλαδή την
περίοδο 1960-1995.
Η αύξηση όμως του προσδόκιμου ζωής είναι μόνιμο φαινόμενο σύμφωνα με
την ιατρική επιστήμη και τη βιολογία. Στο φιλοσοφικό ερώτημα εάν επιθυμούμε
αυτή την κατάσταση, αν δηλαδή επιθυμούμε να ζούμε περισσότερο ή
όχι, η απάντηση είναι θετική, αρκεί βέβαια να είμαστε υγιείς. Επομένως το αυξημένο
προσδόκιμο ζωής είναι μια θετική εξέλιξη, όχι αρνητική. Το δημοσιονομικό
πρόβλημα που δημιουργεί δεν φαίνεται να είναι, και δεν έχει αποδειχθεί
ότι είναι, και πρόβλημα οικονομικής ευημερίας, επειδή, όπως ήδη αναφέρθηκε,
το αυξημένο προσδόκιμο ζωής συσχετίζεται ισχυρά και θετικά με μεγαλύτερη
παραγωγικότητα και κατά κεφαλήν εισόδημα. Αυτό σημαίνει ότι οι
οικονομίες δημιουργούν πρόσθετους πόρους, όχι λιγότερους, αλλά και μεγαλύτερη
ευημερία.
Επομένως το πρόβλημα είναι καταρχήν αντιμετωπίσιμο και έχει να κάνει
με την διατήρηση της ισορροπίας στο διανεμητικό σύστημα, δηλαδή μεταξύ συνόλου
εισφορών και δαπάνης συντάξεων. Επειδή το σύνολο των εισφορών είναι
άμεση συνάρτηση της δαπάνης μισθοδοσίας, (προκύπτει ως το γινόμενο του
ποσοστού της εισφοράς εργαζόμενου και εργοδότη με την δαπάνη μισθοδοσίας)
το πρόβλημα απλουστεύεται και η λύση του γίνεται ηπιότερη (δηλαδή οι
απαιτούμενες «παραμετρικές» αλλαγές είναι οι μικρότερες δυνατές) εάν: (α) η
αύξηση της παραγωγικότητας είναι τέτοια που μπορεί να στηρίζει βιώσιμες αυξήσεις
του μέσου μισθού (δηλαδή αυξήσεις που δεν θίγουν την ανταγωνιστικότητα),
(β) επιτυγχάνεται αύξηση της απασχόλησης, ιδιαίτερα σε χώρες όπως η
Ελλάδα, όπου αφενός το ποσοστό ανεργίας είναι αρκετά υψηλό (8.3% το 2007)
και αφετέρου το ποσοστό του εργατικού δυναμικού στο σύνολο του ενεργού
πληθυσμού είναι μόνο 60%.
Ο ακόλουθος συλλογισμός θέτει τα όρια και σκιαγραφεί τις λύσεις του προβλήματος:
Στην περίπτωση της Ελλάδας, η μέση ετήσια επιδείνωση μέχρι το
2050 του ποσοστού εξάρτησης (των ηλικιωμένων πολιτών από τους οικονομικά
ενεργούς) είναι 1.9%. Αν δεν μεταβληθεί κάποια άλλη παράμετρος στο σύστημα,
και αν επιπλέον δεν αυξηθεί το ποσοστό της ασφαλιστικής εισφοράς,
τότε η διατήρηση της ισορροπίας στο διανεμητικό ασφαλιστικό σύστημα απαιτεί
το ποσοστό αναπλήρωσης να μειώνεται κατά το ίδιο ποσοστό. Δηλαδή, ο
μέσος μισθός να αυξάνεται κατά 1.9% περισσότερο από τη μέση σύνταξη. Η
αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας στην ελληνική οικονομία, τόσο από
το 1960 μέχρι σήμερα, (περίπου 3.5%) αλλά και τα τελευταία δέκα χρόνια που