ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef03:kef03 06/03/2009 13:59 Page 318
318 ΜΙΧΑΛΗΣ ΜΗΤΣΟΠΟΥΛΟΣ – ΘΟΔΩΡΗΣ ΠΕΛΑΓΙΔΗΣ
είναι, στην πράξη, προκαθορισμένος από το Υπουργείο και η επιλογή τους γίνεται
βάση κριτηρίων για τα οποία αποφασίζει το κράτος.
Η επιλογή των δύο αυτών παραμέτρων από το κράτος, και όχι το Πανεπιστήμιο,
αποκλείει στην πράξη την δημιουργία μας εσωτερικής δημόσιας αγορά πανεπιστημιακής
εκπαίδευσης. Σε μια τέτοια αγορά οι καταναλωτές-υποψήφιοι φοιτητές
θα διέθεταν επιλογή (choice) ανάμεσα σε καθηγητές και Ιδρύματα με αποτέλεσμα
να ενισχύεται η αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας των Πανεπιστημίων
από τους φοιτητές, οι οποίοι δεδομένου ότι αποφασίζουν για το μέλλον τους θα είναι
οι πιο αυστηροί κριτές. Με την σειρά τους τα Πανεπιστήμια θα ανταγωνίζονται
μεταξύ τους για προσέλκυση φοιτητών, οι οποίοι θα «φέρνουν» με τις επιλογές
τους την ανάλογη πρόσθετη κρατική επιδότηση στο πανεπιστήμιο, καθώς και
τα χρήματα του (επιδοτούμενου) δανείου που κάποιοι θα έχουν πάρει.
Ο ανταγωνισμός αυτός θα πιέζει το κάθε πανεπιστήμιο να αποδέχεται τις
αιτήσεις των καλύτερων υποψήφιων φοιτητών, καθώς η ελκυστικότητά του για
τους φοιτητές θα καθορίζεται αποκλειστικά και μόνο από την φήμη που αυτό
θα έχει αποκτήσει με βάση τις επιδόσεις των αποφοίτων του. Την ίδια στιγμή
θα προσλαμβάνει, και θα αμοίβει ανάλογα με τις επιδόσεις τους, τους καλύτερους
καθηγητές που θα μπορεί να αποκτήσει, προκειμένου να αυξήσει την ελκυστικότητά
του απέναντι στους υποψήφιους φοιτητές. Το μίγμα αποδοχής αιτήσεων
υποψήφιων φοιτητών και διδακτικού προσωπικού θα καθορίσει στην
συνέχεια την πορεία των αποφοίτων στην αγορά εργασίας, αλλά και την κοινωνία
γενικότερα, και άρα θα διαμορφώσει την φήμη του κάθε Πανεπιστημίου,
καθώς όλοι οι φοιτητές θα προτιμούν ένα Πανεπιστήμιο, του οποίου οι απόφοιτοι,
συνήθως, έχουν μια πετυχημένη επαγγελματική σταδιοδρομία στην συνέχεια,
από ένα άλλο για το οποίο δεν ισχύει αυτό. Έτσι η φήμη αυτή εξασφαλίζει
στο τέλος την ικανότητα του Πανεπιστημίου να προσελκύει πόρους πέρα
από τον Κρατικό Προπολογισμό.
Σήμερα στην Ελλάδα, τόσο οι καθηγητές, όσο και οι φοιτητές αρνούνται τα
παραπάνω και οχυρώνονται πίσω από έναν λανθάνοντα «δημόσιο χαρακτήρα»,
και αυτό γιατί βραχυπρόθεσμα όλοι βολεύονται με την υπάρχουσα κατάσταση.
6 Οι φοιτητές, γιατί, στην συντριπτική τους πλειοψηφία, ιδίως στις λε-
6 Επισημαίνεται στο σημείο αυτό ότι τα χαρακτηριστικά του δημόσιου αγαθού, δηλαδή
η «αδιαιρετότητα» και η «αδυναμία αποκλεισμού», δεν εφαρμόζουν πλήρως στην
περίπτωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Μια διερεύνηση της κοινωνικής διαστρωμάτωσης
των φοιτητών στα Πανεπιστήμια δείχνει ότι ο φοιτητικός πληθυσμός προέρχεται
πλέον κατά συντριπτική πλειοψηφία από τη μεσαία τάξη, ενώ περιορίζονται και αποκλείονται
όλο και περισσότερο φοιτητές και φοιτήτριες από τα λακά κοινωνικά στρώματα.
Κατά την έννοια αυτή, η πανεπιστημιακή εκπαίδευση δεν μπορεί, με αυστηρά οικονομικούς
όρους, να θεωρηθεί «δημόσιο αγαθό».