ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 124
124 ΓΙAΝΝΗΣ ΑΥΓΕΡΙΝOΣ
όμως που συμβαίνει σήμερα στις διεθνείς κεφαλαιαγορές δεν είναι απλώς μια
χρηματιστηριακή κρίση ή μια «φούσκα», όπως ήταν οι περισσότερες κρίσεις των
τελευταίων δεκαετιών. Είναι μια δομική κρίση η οποία αποδεικνύει με μεγάλη
σαφήνεια ότι το «καπιταλιστικό» σύστημα ή, όπως έχει επικρατήσει, το σύστημα
της «ελεύθερης αγοράς» δεν λειτουργεί αποτελεσματικά σε περιόδους κρίσης.
Η αντιμετώπιση
Ένα από τα σημαντικότερα μηνύματα του πρόσφατου μαύρου κύκνου είναι
ότι οι αγορές δεν αυτορυθμίζονται και τα προβλήματά τους δεν αυτοδιορθώνονται.
Η προσδοκία ότι η αγορά θα ισορροπήσει από μόνη της εξανεμίστηκε.
Όλοι προσδοκούν και προσκαλούν τη δημόσια παρέμβαση. Έτσι, με αφορμή
την πρόσφατη χρηματοπιστωτική κρίση, διάφορες κυβερνήσεις –μεταξύ των
οποίων και η ελληνική– βρήκαν την ευκαιρία να νοσταλγήσουν συνταγές του
παρελθόντος και να προτείνουν, κατά έναν άδικο κατά τη γνώμη μου τρόπο, να
επωμιστεί το σύνολο του φορολογούμενου κοινωνικού συνόλου το κόστος της
ατομικής και εταιρικής ευθύνης (ή ανευθυνότητας).
Το αμερικανικό κράτος, για παράδειγμα, με κινήσεις της κεντρικής τράπεζας
και δράσεις του υπουργείου Οικονομικών, παραμερίζοντας κάθε ιδεολογική
αναστολή, ενεργεί παρεμβάσεις της τάξεως του ενός τρισεκατομμυρίου
δολαρίων, δημιουργώντας πιστωτικές διευκολύνσεις και σώζοντας χρηματοπιστωτικούς
ομίλους που καταρρέουν. Έτσι, αποφασίστηκε η δημιουργία ενός
γιγαντιαίου κρατικού επενδυτικού οχήματος, το οποίο θα αναλάβει όλα τα «τοξικά»
επενδυτικά χρεόγραφα και τα άλλα επισφαλή δάνεια, τα οποία βαρύνουν
τις οικονομικές καταστάσεις των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων και
έχουν παρασύρει στην καταστροφή επενδυτικές τράπεζες-κολοσσούς και στεγαστικούς
γίγαντες. 18
Στην αντίπερα όχθη του Ατλαντικού, ανάλογες κινήσεις συγκέντρωσης ρευστότητας
πραγματοποιήθηκαν από τις ευρωπακές κυβερνήσεις και τις κεντρικές
τράπεζες, χωρίς όμως την ύπαρξη ενός κοινού σχεδίου αντιμετώπισης της
18 Το σχέδιο που εκπόνησαν ο υπουργός Οικονομικών των ΗΠΑ Χανκ Πόλσον και ο
πρόεδρος της Κεντρικής Τράπεζας των ΗΠΑ (Fed) Μπεν Μπερνάνκι, ξεκίνησε με προ-
πολογισμό ύψους 700 δισ. δολαρίων και ήδη αποτελεί τη μεγαλύτερη κρατική παρέμβαση
μετά το κραχ του 1929. Το σχέδιο αυτό αποτελεί ελάχιστο μέρος του Resolution
Trust Corporation, του σχεδίου που δημιουργήθηκε το 1989 από τον πρώην πρόεδρο της
Fed Αλαν Γκρίνσπαν προκειμένου να αντιμετωπιστεί η κρίση των στεγαστικών τραπεζών
(Savings and Loans). Και τότε, όπως και τώρα, η κρίση στην αγορά κατοικίας των
ΗΠΑ είχε προκαλέσει την κατάρρευση περίπου 1.000 στεγαστικών τραπεζών.