ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef01:kef01 06/03/2009 13:58 Page 123
Ο «ΜΑΥΡΟΣ ΚΥΚΝΟΣ» ΚΑΙ Η ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ 123
γκτικών αρχών, δυσχεραίνοντας με τον τρόπο αυτό το συντονισμό των εποπτικών
αρχών σε ομοσπονδιακό και πολιτειακό επίπεδο. 14
Όπως προαναφέρθηκε, η εμφάνιση των μαύρων κύκνων είναι απρόβλεπτη
αλλά και αναπόφευκτη. Παρόλο που οι οικονομολόγοι τις περιμένουν, εντούτοις
δεν μπορούν να τις προβλέψουν, πόσο μάλλον να τις αντιμετωπίσουν. Το
ίδιο ισχύει και για τις κυβερνήσεις και τις εποπτικές αρχές. Εντούτοις, τίθεται
το ερώτημα: μήπως μπορούν να τις προλάβουν ή τουλάχιστο να τις περιορίσουν;
Πριν από μερικά χρόνια, ανώτατοι αξιωματούχοι της Τράπεζας Διεθνών
Διακανονισμών (BIS) 15 είχαν αρχίσει να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου
για το μέγεθος της μόχλευσης (leverage) που είχε αρχίσει να κυριαρχεί στο χρηματοπιστωτικό
σύστημα. 16 Αντίστοιχες προειδοποιήσεις υπήρξαν για τη χαλιναγώγηση
της ιλιγγιώδους ρευστότητας και του υπερδανεισμού, για τον κίνδυνο
των «εκτός ισολογισμών» συναλλαγών και για την αποσταθεροποίηση του
συστήματος από τη χαλάρωση των κανόνων στις επενδυτικές τράπεζες και τα
κενά εποπτείας. 17 Κανείς όμως δεν έδινε σημασία στις προειδοποιήσεις αυτές.
Αντίθετα, οι ρυθμιστικές και εποπτικές αρχές, παρασυρμένες από την ευφορία
της ανόδου των κεφαλαιαγορών και του φθηνού χρήματος, επέτρεψαν στους
φορείς παροχής χρηματοπιστωτικών υπηρεσιών και στους επενδυτές την ανάληψη
όλο και μεγαλύτερων κινδύνων. Μόλις όμως η ευφορία και η εμπιστοσύνη,
πάνω στην οποία είχε κτιστεί το χρηματοπιστωτικό σύστημα, άρχισαν να
καταρρέουν, τότε οι κεντρικές τράπεζες δε δίστασαν να παρέμβουν σκορπώντας
τεράστια ποσά για να καλύψουν τις μαύρες τρύπες των χρηματοπιστωτικών
ισολογισμών. Για άλλη μια φορά.
Είναι αναγκαίο να παραδεχθούμε ότι η σημερινή κρίση είναι προόν αυτών
των παρεμβάσεων διάσωσης των τελευταίων δύο δεκαετιών. Με τις μειώσεις
επιτοκίων, τις πιστωτικές ενέσεις των κυβερνήσεων και τις κρατικοποιήσεις, η
κρίση μπορεί να αποτρέπεται προσωρινά, όμως η αγορά στρεβλώνει περισσότερο,
με συνέπεια η επόμενη κρίση να είναι μεγαλύτερη. Δυστυχώς η παρέμβαση,
ιδιαίτερα αν συνεχισθεί, θα μεγαλώσει αντί να ελέγξει την κρίση. Αυτό
14 Είχε προηγηθεί η νομοθετική παρέμβαση του Office of the Comptroller of the
Currency (OCC) το 2004, μιας άλλης εποπτικής αρχής των τραπεζών που υπάγεται στο
Υπουργείο Οικονομικών, σύμφωνα με την οποία τα πιστωτικά ιδρύματα που εποπτεύονται
σε ομοσπονδιακό επίπεδο, εξαιρούνται από την υποχρέωση υπαγωγής τους στη νομοθεσία
των πολιτειών ΗΠΑ, που σε πολλές περιπτώσεις είναι αυστηρότερη.
15 Βλέπε στο Bank for International Settlements (BIS), 75 η Ετήσια Έκθεση Ιούνιος
2005, 76 η Ετήσια Έκθεση, Ιούνιος 2006 και 77 η Ετήσια Έκθεση, Αύγουστος 2007.
16 G. Tett, «Era of leverage is over but recapitalising will take time», Financial Times,
23/9/2008.
17 Γ. Παγουλάτος, «Οι ζωές των άλλων», Η Καθημερινή, 12/10/2008.