ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

τύπου ανοιχτού και εξωστρεφούς κόμματος. 19 Σε κάθε περίπτωση, οι περισσότερες
προσεγγίσεις, ενώ συμφωνούν με ορισμένα από τα σημεία της διάγνωσης
για τις σημαντικές μεταβολές στο ρόλο των κομμάτων, θεωρούν ότι, στη βάση
των σημερινών δεδομένων, όλα δείχνουν ότι τα κόμματα –με διάφορες μορφές–
θα παραμείνουν στο προβλεπτό μέλλον θεσμοί-κλειδιά στα δημοκρατικά
συστήματα διακυβέρνησης. 20
Μεγάλο μέρος του προβλήματος σχετίζεται με τις συνθήκες περιορισμού
αλλά και αυτοπεριορισμού στις ίδιες τις νόρμες που κυριαρχούν στο εσωτερικό
των κομμάτων, ειδικά αναφορικά με το εύρος αναζήτησης διαφορετικών πολιτικών
επιλογών. Σε ένα βαθμό αυτό αποτελεί συνέπεια της διεθνοποίησης των
οικονομικών σχέσεων και της συνακόλουθης καχεξίας των δυνατοτήτων του
πολιτικού συστήματος ως προς τις παραμέτρους επηρεασμού της οικονομικής
διαχείρισης. Ωστόσο κατά την διάρκεια της δεκαετίας του 1990, σε αυτή τη διάσταση
προστέθηκαν μια σειρά αυτοπεριορισμών που έτειναν, αθροιστικά, στην
εμπέδωση ενός κλίματος αποδοχής ιδιαίτερα στενών ορίων για το πολιτικό πεδίο.
Πιεζόμενες από την ανάγκη συμμόρφωσης στις προτιμήσεις των οικονομικά
ισχυρών, παρασυρόμενες από την γοητεία των κάθε είδους σταρ και την
ευγλωττία των trend-setters, οι ηγεσίες των εργατικών και σοσιαλιστικών/σοσιαλδημοκρατικών
κομμάτων, την ανάγκη φιλοτιμία ποιούμενες, έκαναν σαφή
βήματα προς την υιοθέτηση μιας επικοινωνιακής πολιτικής που αφαιρεί από
την έννοια της πολιτικής στοιχεία που, στην πραγματικότητα, αναφέρονται
στον πυρήνα της: την προσδοκία επίτευξης, μέσα από την ίδια, σημαντικών αλλαγών
σε άλλα πεδία της συλλογικής ζωής.
Με την υιοθέτηση αυτής της προοπτικής, απλοποιούνται και τα ερωτήματα
που τίθενται διεθνώς αναφορικά με τις σχέσεις πολιτικής εξουσίας, οικονομικής
ισχύος (συμφέροντα οργανωμένα ή και μεμονωμένων επιχειρήσεων) και
επικοινωνιακής ισχύος (ΜΜΕ, ιδιοκτήτες, δημοσιογράφοι). Οι σχέσεις απλοποιούνται
στο μέτρο που η πολιτική εξουσία απεκδύεται της ιδιαιτερότητας της
σε σχέση με άλλες μορφές ισχύος: παύει να αποτελεί κομβικό σημείο αναφοράς
των συλλογικών σκοποθεσιών. Οι σχέσεις μεταξύ της πολιτικής εξουσίας
και των άλλων μορφών ισχύος ανάγονται, τότε, σε ζητήματα όσμωσης, επαφών,
διασυνδέσεων και ανταλλαγών μεταξύ των μελών του πολιτικού προσωπικού
και του προσωπικού που στελεχώνει τις άλλες θέσεις ισχύος. Η υιοθέτηση αυkef03:kef03
06/03/2009 13:59 Page 226
226 ΚΏΣΤΑΣ ΛΑΒΔΑΣ
19 Ε. Βενιζέλος, «Το «ανοιχτό κόμμα» ως απάντηση στην κρίση του κομματικού φαινομένου»
σε Δ.Θ. Τσάτσος & Ξ. Ι. Κοντιάδης (επιμ.), Το Μέλλον των Πολιτικών Κομμάτων,
εκδόσεις Παπαζήσης, Αθήνα, 2003, σελ. 15-38.
20 Βλ. H. Kitschelt, «Citizens, Politicians, and Party Cartellization», European Journal
of Political Research, Vol. 37, 2000, σελ. 149-179.