ÎšÎ±Ï„ÎµÏ Î¸ÏÎ½ÏƒÎµÎ¹Ï‚ Î ÏÎ¿Î¿Î´ÎµÏ Ï„Î¹ÎºÎ®Ï‚ Î”Î¹Î±ÎºÏ Î²Î­ÏÎ½Î·ÏƒÎ·Ï‚ - Science Stage

kef04:kef04 06/03/2009 13:59 Page 429
ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΖΟΝΤΑΣ ΤΟ ΜΗΧΑΝΙΣΜΟ ΕΘΝΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ 429
στον όσον αφορά στην πρόσληψη του στοιχείου της απειλής– επίδειξη αναθεωρητικής
συμπεριφοράς από μέρους της γειτονικής Τουρκίας από την τουρκική
εισβολή στην Κύπρο το καλοκαίρι του 1974 και εντεύθεν.
Η σχεδόν απόλυτη κυριαρχία του στοιχείου της απειλής σε επίπεδο κοινής
γνώμης και ελληνικής κοινωνίας –με αντιστοιχία αναφορών στο επίπεδο της
επιστημονικής προσέγγισης του φαινομένου της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής
11 – συνδέεται στενά με το σύνολο σχεδόν των στοιχείων που περιλαμβάνονται
στην έννοια της «κουλτούρας του αδυνάτου» (underdog culture), η οποία
αποτέλεσε χαρακτηριστικό γνώρισμα της ελληνικής κοινωνίας επί τριάντα σχεδόν
χρόνια. Ειδικότερα, η κουλτούρα αυτή περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, δεδηλωμένη
εσωστρέφεια, ξενοφοβία, «νοοτροπία πολιορκίας» (siege mentality),
προτίμηση σε συνωμοσιολογικού χαρακτήρα προσεγγίσεις και ερμηνείες των
διεθνών εξελίξεων, ισχυρό κρατικό προσανατολισμό και συνακόλουθη προτίμηση
σε μικρές και γνωστές δομές που είναι στενά συνδεδεμένες με πελατειακές
σχέσεις και συμβατές με την άμεση άσκηση εξουσίας.
Η εσωστρέφεια
Ειδικότερα το στοιχείο της εσωστρέφειας φαίνεται να αποτελεί ισχυρό χαρακτηριστικό
και συστατικό στοιχείο της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας και κατά
τα πρώτα χρόνια της μεταψυχροπολεμικής περιόδου. Όπως χαρακτηριστικά
υποστηρίζουν πολλοί μελετητές της σύγχρονης ελληνικής πολιτικής κουλτούρας,
στα πρώτα χρόνια της συγκεκριμένης περιόδου, η ελληνική εθνική ταυτότητα δεν
βασίζεται στον ελληνισμό και την Ελλάδα των δύο τελευταίων αιώνων (παρά το
γεγονός ότι τα επιτεύγματα της κάθε άλλο παρά ευκαταφρόνητα θα μπορούσαν
να χαρακτηριστούν) αλλά στην κλασική αρχαιότητα και το Βυζάντιο, με αποτέλεσμα
την ενίσχυση των στοιχείων της εσωστρέφειας και της ομφαλοσκόπησης.
Η αμυντικότητα και η ακινησία
Χαρακτηριστικά της ελληνικής πολιτικής κουλτούρας είναι τα στοιχεία της
«αμυντικότητας» και της «ακινησίας» που συνιστούν και χαρακτηριστικά της
Ροζάκης «Τα αδιέξοδα στερεότυπα της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής» στο Σε Αναζήτηση
Εξωτερικής Πολιτικής (Διήμερο του Τμήματος Εξωτερικής Πολιτικής του Συνασπισμού,
12-13 Ιανουαρίου 1996, Αθήνα).
11 Για τη χρήση των όρων «αδύνατο» και «απειλούμενο» κράτος, βλέπε Dimitri
Constas, «Systemic Influences in a Weak, Aligned State in the Post-1974 Era», σε Dimitri
Constas (επιμ..), The Greek-Turkish Conflict in the 1990s. Domestic and External Influences,
Macmillan, London, 1991, σελ. 129-39.